در خصوص مهریه امروزه نظرات ضد و نقیض و بحث برانگیزی در جامعه به وجود آمده است تا جایی که مجلس شورای اسلامی را به بازنگری در این رابطه واداشته است.
موافقان مهریه بیان داشته اند که؛ مهریه یک نوع پشتوانه و حمایت مالی در زندگی مشترک برای خانم محسوب می شود و از آن به عنوان یک اهرم فشار برای ادامه زندگی یاد کرده اند که مرد به راحتی در مواقع بروز مشکلات پیش پا افتاده در زندگی به طلاق فکر نکند و زندگی مشترک خود را ادامه دهد.
اما در نقطه مقابل آن مخالفان مهریه معتقدند که؛ با توجه به افزایش بی رویه و بی سابقه طلا و سکه، بسیاری از خانم ها به سمت سوی اجرای مهریه ی خود رفته که همین امر موجب بروز بسیاری از مشکلات و معضلات درون خانوادگی و چه بسا منجر به طلاق و پایان رابطه ی زوجیت بشود.
در این نوشتار قصد داریم جدای از نظرات موافقان و مخالفان در خصوص مهریه، به شرایط استحقاق خانم به دریافت مهریه مطابق با قوانین و مقررات فعلی بپردازیم.
استحقاق خانم در دریافت مهریه
همواره یکی از سوالاتی که در خصوص مهریه وجود دارد؛ در خصوص زمان استحقاق خانم به دریافت مهریه می باشد در این خصوص باید بیان داشت که؛ به محض انعقاد عقد نکاح و ایجاد رابطه ی زوجیت، خانم مالک مهر می شود.
به بیان دیگر به محض خوانده شدن خطبه ی عقد، و این موضوع هیچ ارتباطی به برگزاری جشن عروسی و سکونت در منزل مشترک نمی باشد.
استحقاق دریافت مهریه و ارتباط آن با تمکین
در حوزه ی حقوق خانواده ، به محض انعقاد و ایجاد رابطه ی زوجیت حقوق مختلفی اعم از مالی و غیرمالی برای هریک از طرفین به وجود می آید که البته در صورتی می توان از آن بهره مند شد که شخص در ابتدا به تعهد خود عمل نموده باشد.
برای مثال خانم در صورتی مستحق دریافت نفقه می باشد که از شوهر خود تمکین نموده باشد.
(تمکین به طور کلی به معنای برخورد با خوش رویی و اخلاق نیکو در برابر مرد، سکونت در منزل مشترک و برقراری رابطه ی جنسی با او می باشد)
اما موضوع در مهریه کاملا متفاوت می باشد؛ زیرا همانطور که اشاره شد، به محض ایجاد و انعقاد رابطه ی زوجیت خانم مالک مهریه می شود و لزومی به انجام تمکین نمی باشد.
حتی قانون، این حق را برای خانم به وجود آورده است که، تا زمانی که مهریه وی به او پرداخت نشده باشد می تواند از تمکین در برابر همسر خود اجتناب نماید.
این موضوع حتی در موارد بیماری یکی از طرفین که منجر به فسخ و انحلال نکاح شود، فوت شوهر، طلاق بدون برقراری رابطه ی جنسی و… هیچ کدام تاثیری در استحقاق خانم به دریافت مهریه ندارد.
محدودیت و موانع دریافت مهریه
همانطور که بیان شد مهریه مورد حمایت ویژه قانون گذار قرار گرفته است که اصطلاحا از دیون ممتاز می باشد.
اما در یک صورت دریافت مهریه از سوی خانم با مانع روبه رو خواهد شد.
شاید واژه های عند المطالبه و عند الاستطاعه را تابه حال شنیده باشید که در حین عقد نکاح بیان می شوند.این دو واژه دربرگیرنده نوع و نحوه پرداخت مهریه می باشند، به عبارتی اگر مهریه به صورت عند الامطالبه تعیین شده باشد، خانم هر زمان که اراده نماید می تواند از آقا مهریه ی خود را مطالبه نماید و آقا مکلف به پرداخت آن می باشد.
اما در مهریه عندالاستطاعه، فقط خواسته ی خانم مطرح نیست؛ بلکه در صورتی آقا مکلف به پرداخت مهریه می باشد که توانایی و تمکن مالی برای پرداخت مهریه را دارا باشد. و البته اثبات این امر که آقا توانایی پرداخت مهریه را دارد با خانم می باشد.
اما موضوع به همین جا ختم نمی شود ؛ زیرا در قانون حمایت از خانواده و قانون نحوه ی اجرای محکومیت های مالی، به این موضوع اشاره شده است که اگر مرد بتواند اثبات نماید که دارای تمکن مالی برای پرداخت مهریه نمی باشد (که اصطلاحا صدور حکم اعسار از پرداخت مهریه می گویند) حبس نمی شود و برای پرداخت مهریه موعد معیین یا اقساطی برای پرداخت از سوی دادگاه تعیین می شود.
حتی اگر مهریه ی خانم به صورت عندالمطالبه باشد.
این موضوع امروزه بیشتر از گذشته مورد توجه قرار می گیرد زیرا، با توجه به افزایش نرخ سکه و طلا، رویه قضایی به راحتی ادعای مرد مبنی بر عدم توانایی در پرداخت مهریه را مورد قبول قرار داده و اقدام به تعیین اقساط بلند مدت برای پرداخت مهریه می نمایند.
نتیجه گیری
در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد.
قانون گذار به طور کلی و در شرایط عادی حمایت های ویژه ای از مهریه به عمل آورده بود و در هر صورت ولو بدون تمکین در صورت درخواست خانم، آقا را مکلف به پرداخت مهریه می نمود.
اما با توجه به وضعیت نابسامان جامعه، افزایش نجومی سکه، طلا، املاک و… که وضعیت فوق العاده و بحرانی محسوب می شود، قضات شعب دادگاه های خانواده با محکومین مهریه مدارا نموده و علاوه بر اینکه در اکثر قریب به اتفاق از صدور حکم حبس خودداری می نماید.
برای پرداخت مهریه اقساط بلند مدت تعیین می نمایند.
سوالات رایج
آیا در صورت اثبات خیانت خانم به همسر خود، این امر تاثیری در پرداخت مهریه خواهد داشت؟
خیر، و خانم به محض انعقاد عقد مالک مهریه می باشد.
اگر نکاح از ابتدا باطل بوده باشد، آیا بازهم آقا مکلف به پرداخت مهریه می باشد؟
اگر بین زوجین رابطه ی جنسی برقرار نشده باشد پرداخت مهریه منتفی خواهد بود.
مهریه با عدم تمکین زن به او تعلق خواهد گرفت؟
بحث مهریه با بحث تمکین دو بحث جدا از همند و مهریه با عقد نکاح بوجود می آید و تا زمانی که زن آن را نبخشد باقیست و ضمانت اجرای تمکین نکردن خانوم صرفا نگرفتن نفقه می باشد.
