زمانی که جرمی اتفاق می افتد؛ مقام قضایی به تحقیق و تعقیب جرم می پردازد و این عملیات تا زمانی که پرونده از دادگاه به دادسرا ارسال شود ادامه دارد اما شرایطی وجود دارد که موجب موقوف شدن تعقیب می شود.
زمانی که این موارد بوجود آید مقام قضایی مکلف به صدور قرار موقوفی تعقیب است.
تعریف قرار موقوفی تعقیب
قرار موقوفی تعقیب یک قرار شکلی است که به موجب آن مقام قضایی بدون اینکه وارد ماهیت وقوع یا عدم وقوع بزه شود تعقیب جزایی متهم را به جهتی از جهات قانونی موقوف می نماید.
لازم به ذکر است، قرار موقوفی تعقیب در مواردی صادر می شود که از نظر مقام قضایی متهم به دلایل شکلی غیر مرتبط با ارتکاب رفتار قابل تعقیب کیفری نیست.
صدور این قرار در هر مرحله ای از رسیدگی دلیلی بر بی گناهی متهم یا مجرمیت او نیست.
موارد صدور قرار موقوفی تعقیب
ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری موارد صدور قرار موقوفی تعقیب را اینگونه بیان می کند که:
تعقیب امر کیفری که طبق قانون شروع شده است و همچنین اجرای مجازات موقوف نمی شود، مگر در موارد زیر:
- الف – فوت متهم یا محکومٌ علیه (۱- فوت شاکی منجر به قرار موقوفی تعقیب نمی شود. ۲- اگر مجرم محکوم به پرداخت دیه شود و سپس فوت کند، دیه از اموال متوفی اخذ می شود)
- ب – گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرایم قابل گذشت (گذشت شاکی در خصوص جنبه ی عمومی جرم است و وی می تواند ضرر و زیان ناشی از جرم را مطالبه نماید.)
- پ – شمول عفو (عفو عمومی: عفوی است که قانون آن را در جرائم تعزیری اجرا می کند. این عفو مشمول عده کثیری از زندانیان می باشد و عفو خصوصی: شامل یک نفر می باشد و توسط رئیس قوه قضاییه کشور و یا رهبر معظم قابل اجرا می باشد.)
- ت – نسخ مجازات قانونی (یعنی رفتاری که از نظر قانونگذار جرم محسوب می شد و دارای مجازات بود دیگر از دایر جرایم خارج شود و دیگر جرم محسوب نشود.)
- ث – شمول مرور زمان در موارد پیش‌بینی شده در قانون (۱- مرور زمان شکایت ۲- مرور زمان تعقیب۳٫- مرور زمان اجرای حکم). فقط در جرائم قابل گذشت می توان از مرور زمان شکایت استفاده کرد. که در مدت زمان یکسال، فرد بزه دیده باید شکایت کند. و اگر از مدت زمان یکساله بگذرد دیگر فرد نمی تواند شکایت کند و قرار موقوفی تعقیب صادر می شود.)
- ج – توبه متهم در موارد پیش‌بینی شده در قانون (در جرائم تعزیری درجه ۶ الی ۸ اگر متهم توبه کند و ندامت او برای قاضی محرز باشد، قاضی می تواند قرار موقوفی صادر کند. در سایر جرایم تعزیری توبه از جهات تخفیف محسوب می شود.)
- چ – اعتبار امر مختوم (هرگاه نسبت به اتهامی رسیدگی و درباره آن رأی قطعی صادر شده باشد؛ دوباره نمی توان به آن اتهام رسیدگی کرد)
جنون متهم در حین ارتکاب جرم و موقوفی تعقیب
هرگاه مرتکب جرم پیش از صدور حکم قطعی مبتلا به جنون شود، تا زمان افاقه، تعقیب و دادرسی متوقف می شود.
اگر در جرایم حق الناسی فرد مجنون در زمان سلامت نیز نتواند از خود رفع اتهام کند در این صورت وکیل یا قیم و یا سرپرست قانونی او باید برای وی در مدت ۵ روز وکیل تعیین کنند، در غیر این صورت دادگاه برای او وکیل تسخیری تعیین می کند و تعقیب و دادرسی را ادامه می دهد.
با صدور قرار موقوفی تعقیب در دادسرا توسط بازپرس یا دادیار، پرونده برای ملاحظه و اظهارنظر نزد دادستان در دادسرا ارسال می شود.
دادستان نیز در صورت موافقت با این قرار نظر خودش را ابلاغ می کند و نهایتاً قرار موقوفی تعقیب به شاکی و متهم ابلاغ می شود و حتی اگر متهم در زندان باشد فوران آزاد می شود.
نحوه ی ابلاغ قرار موقوفی تعقیب
زمانی که قرار موقوی تعقیب در دادسرا توسط دادیار یا بازپرس صادر می شود، پرونده مورد نظر برای دادن نظر نهایی و تعیین قرار موقوفی تعقیب برای دادستان مربوطه در دادسرا ارسال خواهد شد.
سپس دادستان نیز با توجه به دلایل و شواهد موجود و با در نظر گرفتن تمام شرایط و ضوابط در صورت موافقت کردن با قرار موقوفی تعقیب آن را ابلاغ خواهد کرد و سپس بعد از ابلاغ دادستان قرار موقوفی تعقیب به طرفین پرونده یعنی شاکی و متهم ابلاغ خواهد شد.
اعتراض به قرار موقوفی تعقیب
هرگاه قرار موقوقی تعقیب پس از صدور به طرفیت ابلاغ می شود، شاکی محق است که نسبت به این قرار اعتراض نماید.
پس از صدور قرار موقوفی تعقیب و ابلاغ آن از سوی دادسرا می توان حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز و همچنین در صورت صدور حکم توسط دادگاه می توان در مدت زمان ۲۰ روزه پس از ابلاغ نسبت به قرار موقوفی اعتراض کرد و این اعتراض در دادگاه صالح توسط فرد می تواند صورت بگیرد.
تفاوت قرار موقوفی تعقیب با منع تعقیب
قرار منع تعقیب از سوی بازپرس یا دادیار زمانی صادر می شود که وی پس از بررسی دلایل و شواهد موجود در پرونده به این نتیجه برسد که عمل، منتسب به متهم جرم نیست یا این که عمل انتسابی جرم است اما دلیل کافی برای توجه اتهام به متهم در پرونده وجود ندارد.
اما قرار موقوفی تعقیب، قراری برخلاف قرار منع تعقیب و جلب به دادرسی است که پس از ختم تحقیقات و رسیدگی صادر می شوند و در تمام مراحل دادرسی قابلیت صدور دارد و در واقع به طور شکلی صادر می شود؛ بدین معنا که ادامه تعقیب کیفری به دلیل حدوث عواملی متوقف می شود، فارغ از این که دلایل اتمام متوجه متهم است یا خیر.
نتیجه گیری
قرار موقوفی تعقیب یک قرار شکلی است که به موجب آن مقام قضایی بدون اینکه وارد ماهیت وقوع یا عدم وقوع بزه شود تعقیب جزایی متهم را به جهتی از جهات قانونی موقوف می نماید.
موارد صدور قرار موقوفی تعقیب عبارتند از:
فوت متهم یا محکومٌ علیه، گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرایم قابل گذشت، شمول عفو، نسخ مجازات قانونی، شمول مرور زمان در موارد پیش‌بینی شده در قانون، توبه متهم در موارد پیش‌بینی شده در قانون، اعتبار امر مختوم.
شاکی پس از صدور قرار موقوفی تعقیب می تواند به این قرار اعتراض نماید.
پس از صدور قرار موقوفی تعقیب و ابلاغ آن از سوی دادسرا می توان حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز و همچنین در صورت صدور حکم توسط دادگاه می توان در مدت زمان ۲۰ روزه پس از ابلاغ نسبت به قرار موقوفی اعتراض کرد و این اعتراض در دادگاه صالحه توسط فرد می تواند صورت بگیرد.
سوالات متداول
آیا برای موت فرضی متهم هم قرار موقوی تعقیب صادر می شود؟
بله، در صورت موت فرضی متهم قرار موقوفی تعقیب انجام می شود.
اگر در هنگام صدور قرار موقوفی تعقیب متهم در بازداشت باشد تکلیف چیست؟
در این صورت از آزاد می شود و قرار تامین کیفری لغو می شود و شکایت مجدد در آن مورد ممکن نخواهد بود.
اگر متهم در دادگاه فوت نماید چه قراری صادر می شود؟
قرار موقوفی تعقیب هم در دادسرا و هم دادگاه صادر می شود. از این رو، اگر متهم چه در مرحله دادسرا و چه مرحله دادگاه فوت نماید؛ قرار موقوفی اجرا صادر می گردد.
