مهریه دینی است که مرد نسبت به زوجه خود دارد. از مزایای مهریه این است که از دو جهت قابل مطالبه می باشد. هم از طریق دادگستری و هم از طریق اجرای ثبت اسناد.
گرفتن مهریه توسط زن ربطی به جدایی یا زندگی مشترک ندارد و اگر هم بحث جدایی نباشد؛ زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند.
پس از فوت شوهر، زن به جز ارث می تواند مطالبه مهریه را هم بخواهد منتها مهریه مقدم بر ارث خواهد بود.
وصول مهریه از طریق دادگاه
برای این کار لازم است که با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده یا دادگاه عمومی در صورت نبود دادگاه خانواده اقدام کرد.
با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و تنظیم دادخواست و ارائه مدارک مثل کارت ملی و نکاح نامه و پرداخت هزینه دادرسی، می توان دادخواست مطالبه مهریه را تقدیم کرد.
نکته ی قابل بیان این که در اینجا چون مهریه مرتبط با ازدواج است؛ ابتدا باید ازدواج و زوجیت طرفین ثابت شود لذا مهم است که سند ازدواج نیز پیوست شود. حال اگر کسی سند ازدواج ندهد.
برای مثال در ازدواج موقت بوده است باید به شکلی ازدواج خود را ثابت کند این امر ممکن است با اقرار خود مرد یا ادله و شواهد دیگر ثابت شود.
نکته ی قابل اشاره دیگر اینکه برای مطالبه مهریه، زن می تواند ضمن دادخواست یا حتی چند روز قبل از آن توقیف اموال مرد را یا تامین خواسته را از دادگاه تقاضا کند تا که دادگاه در این باره رای بدهد.
با این توضیح که پس از تقدیم دادخواست از طریق دفاتر مزبور از آن شعبه دادگاه، پیامک ارسال شده و سپس اقدام به تکمیل موارد ناقص در صورت وجود نقص می کند.
سپس پرونده اجرایی تشکیل می شود و در اینجا می توان مال و اموال مرد را معرفی کرد.
شعبه دادگاه بررسی می کند که این مال معرفی شده جزو مستثنیات دین نباشد در غیر این صورت قرار تامین خواسته صادر می کند.
اگر مال معرفی شده توسط زوجه غیر منقول مثل زمین و خانه باشد؛ باید پلاک ثبتی را به دادگاه معرفی کند.
البته خانه اگر تنها خانه شوهر و یا زوج باشد؛ مستثنیات دین به حساب می آید.
دادگاه در بررسی اصلی پرونده اگر زوجه را محق بشناسد به محکومیت مرد به پرداخت مهریه حکم می دهد.
نکته دیگر این که اگر بحث طلاق در میان باشد طبق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده:
دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می کند.
همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند.
ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است.
طلاق در صورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکوم به نیز ثبت می شود.
در هرحال، هرگاه زن، بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد می تواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند.
وصول مهریه از طریق اجرای ثبت
این شیوه هم در وصول مهریه قابل اجرا می باشد که بدون مراجعه به دادگاه و انتظار برای صدور حکم با سند نکاح نامه رسمی می توان با مراجعه به دفترخانه ای که ازدواج را ثبت کرده است تقاضای صدور اجراییه را نسبت به مقداری از مهریه یا تمام مهریه بنماید.
دفترخانه، اجراییه صادر می کند و در سند نکاح نامه در بخش مهریه درج می کند که روی میزانی به این مبلغ اجراییه صادر شده است که مفهوم آن این می باشد که نسبت به مبلغ یاد شده نمی توان از طریق دیگر اقدام به وصول کرد.
این برگ اجراییه وقتی که صادر شد به زوجه داده می شود تا آن را به اجرای ثبت ببرد و خود دفترخانه ثبت ازدواج هم این قضیه را با پست پیشتاز به اطلاع زوج می رساند.
زوجه با رفتن به اجرای ثبت در آنجا تشکیل پرونده می دهد.
این اداره برگه اجراییه را به زوج ابلاغ می کند تا ظرف ۱۰ روز مهریه خواسته شده را پرداخت کند و اگر در این مهلت این کار را انجام ندهد؛ اموال وی توقیف خواهد شد.
حال اگر مهریه تعیین شده سکه باشد؛ اداره مزبور با نامه ای از بانک مرکزی قیمت سکه را جویا می شود و اگر بعدها نرخ سکه تغییر کند، دیگر تاثیری نخواهد داشت.
پس از مهلت ۱۰ روزه یاد شده زوجه می تواند با معرفی اموال زوج برای توقیف آن ها از طریق اجرای ثبت اقدام کند. این مال توسط اداره مزبور برای ارزیابی قیمت آن به کارشناسی سپرده می شود و سپس با تشریفات مقرر به مزایده گذاشته می شود.
نکته مهم این است که مستثنیات دین مثل خانه ی محل سکونت قابل توقیف نیست.
اما ماشین را می توان توقیف کرد.
حال فرض کنیم که زوج پس از اطلاع از اینکه زوجه می خواهد مهریه را مطالبه کند اموال خود را منتقل می کند که زوجه به خواسته خود نرسد باید گفت اگر از طریق ثبتی اقدام شده باشد و پس از ابلاغ اجراییه زوج این عمل را انجام دهد تحت عنوان معامله به قصد فرار از دین قابل پیگیری می باشد هم از جهت حقوقی هم از جهت کیفری.
تفاوت وصول مهریه از طریق دادگاه و ثبت
نکته اول اینکه در دادگاه قیمت سکه به نرخ روز مطالبه می شود ولی در اقدام از طریق اداره ثبت، همان استعلام ملاک خواهد بود و اگر بعدا افرایش یابد تاثیری نخواهد داشت.
نکته دیگر این که در اقدام از طریق اداره ثبت نمی توان زوج را حبس و زندانی کرد اما از طریق دادگاه چنین امکانی وجود دارد.
از مزایای شیوه ثبتی این است که از دادگاه سریعتر انجام می شود و هزینه آن نیز کمتر است.
و اینکه ممنوع الخروج کردن زوج در شیوه ثبتی راحت تر است تا دادگاه زیرا در دادگاه منوط است به صدور حکم قطعی.
شرایط وصول انواع مهریه
مهریه در یک تقسیم بندی به عندالمطالبه و عند الاستطاعه تقسیم می شود.
مهریه عندالمطالبه به این معناست که هر زمان زن اراده کند می تواند آن را مطالبه کند و ربطی به این ندارد که مرد دارا باشد یا ندار.
اما اگر زن و مرد توافق کردند که مهریه عندالاستطاعه باشد در اینجا مطالبه بستگی به توانایی مالی مرد دارد و زمانی زن مستحق آن است که بتواند توانایی مالی مرد را ثابت کند. پس به اقتضای مورد در هر کدام شرایط وصول مهریه فرق می کند.
در تقسیم بندی دیگری انواع مهریه تقسیم می شود به:
۱- مهر السنه: مهری است که پیامبر برای حضرت زهرا تعیین کرده و آن هم ۵۰۹ درهم بوده است.
۲- مهرالمسمی: مهری است که در ضمن عقد تعیین شده که غالبا این چنین است مانند اینکه ۱۰۰ سکه بهار آزادی اسم برده می شود برای مهریه زن.
۳- مهر المثل: اگر زن و شوهر در زمان عقد مهر را تعیین نکند و برای بعدها بگذارند اگر نزدیکی بین آنها واقع شد و هنوز مهریه تعیین نشده بود از بعد نزدیکی زن مستحق مهر المثل خواهد بود این میزان با در نظر گرفتن وضعیت خانوادگی زن تعیین خواهد شد و طبق آن میزان قابل وصول خواهد بود.
به عبارتی مهر المثل میزانی است که با توجه به شرایط جامعه و عرف و عادت و ویژگی های زن تعیین می شود.
در جایی دیگر هم اگر مهریه تعیین شده باشد اما این تعیین شدن برخلاف شرع باشد یا باطل باشد به جای مهریه تعیینی، مهر المثل تعلق می گیرد.
مهر المتعه: اگر ضمن نکاح، مهریه تعیین نشود و مرد بخواهد زن را قبل از نزدیکی طلاق دهد؛ مهر المتعه را به عنوان مهریه پرداخت کند و میزان آن بسته به شرایط مرد و وضعیت وی خواهد داشت.
وصول مهریه چقدر زمان می برد؟
در این باره نمی توان زمان دقیقی را مشخص کرد اما آنچه به نظر می رسد وصول از طریق اجرای ثبت زمان کمتری دارد تا از طریق دادگاه.
زیرا در دادگاه بسته به نوع پرونده و میزان پیچیدگی آن زمان های مختلفی برای آن در نظر گرفته می شود.
همچنین حجم زیاد پرونده ها را که در اینجا رسیدگی می شود خود علتی در تاخیر رسیدگی خواهد بود.
نتیجه گیری
وصول مهریه هم از طریق دادگستری ممکن است و هم از طریق اجرای ثبت. از طریق دادگستری باید دادخواست مربوطه تنظیم و تقدیم شود با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و ضمن دادخواست هم می توان تامین خواسته را از دادگاه تقاضا کرد.
نکته دیگر این که در طریق ثبتی باید مدارک مثل نکاح نامه هم وجود داشته باشد اقدام از این طریق مدت کمتری فرد را درگیر خواهد کرد.
و پی از تشریفات گفته شده در بالا می توان اموال زوج را توقیف کرد و از این طریق با فروش آن بتوان مهریه را وصول کرد البته این در صورتی است که خود مرد در زمان و مهلت ابلاغ شده آن را پرداخت نکند.
سوالات متداول
وصول مهریه از طریق دادگاه به چه صورت است؟
با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و تنظیم دادخواست و ارسال از طریق دفتر به دادگاه، پرونده پس از بررسی وارد نوبت خواهد شد. در بالا این موارد را توضیح دادیم.
وصول مهریه از طریق اداره ثبت چگونه خواهد بود؟
در اداره ثبت با مراجعه به دفترخانه ای که ازدواج را ثبت کرده تقاضای مطالبه و صدور اجراییه می شود و سپس با گواهی اخذ شده به اجرای ثبت مراجعه و از آن طریق اجراییه صادر می شود و برای پرداخت مهریه به مرد ابلاغ می شود.
مدارک لازم برای مطالبه مهریه چه مواردی خواهد بود؟
سند نکاح نامه و کارت شناسایی و شناسنامه مدارک الزامی خواهد بود.
