یکی از مواردی که در عقد نکاح وجود دارد قرار دادن مهریه در نکاح است. مهریه مالی است که در ضمن نکاح قرار می دهند و مرد موظف به پرداخت آن به زن است. این امر پیشینه قدیمی دارد و علاوه بر فقه در فرهنگ های باستانی نیز سابقه دارد. مهریه را مالی قابل تملک و معین باید تعیین کرد. اگر قابل تملک یا غیرمعین باشد توافق راجع به مهریه صحیح نیست.
منظور از حق حبس زوجه چیست؟
در عقود معوض برای افراد این حق وجود دارد که تا وقتی طرف مقابل عوض معامله را نپرداخته طرف دیگر نیز می تواند از تحویل موضوع معامله خودداری کند. این امر در عقود معوض که موضوع در برابر عوض قرار می گیرد طبیعی است منتها قانونگذار به تبعیت از فقه این حق را که حق حبس می نامند برای نکاح نیز قایل شده که قابل انتقاد است زیرا نکاح پیمانی عاشقانه در جهت تشکیل خانواده است و نباید نگاهی معامله گونه نسبت به آن داشته باشیم. در نکاح هدف تشکیل خانواده و زندگی بر اساس عاطفه اخلاق و ایثار است و مهریه را در برابر بهره مندی جنسی قرار دادن توهین به شخصیت انسانی افراد است. در عقد نکاح زن می تواند طبق قانون مدنی تا وقتی مهریه به او تسلیم نشده از برقراری رابطه زناشویی و تمکین خودداری کند.
حق حبس زوجه چه آثاری دارد؟
- زوجه را نمی توان ملزم به تمکین خاص و اسفای وظایف زناشویی نمود.
- زوجه استحقاق دریافت نفقه را دارد.
- اگر زوج نفقه زوجه را نپردازد زوجه می تواند از طریق حقوقی و کیفری آن را مطالبه نماید.
- چنانچه مهریه تقسیط شود حق حبس زوجه باقی می ماند.
حق حبس در دوران عقد
بیشتر از آنکه قانون بتواند در زندگی زناشویی و عقد نکاح تاثیر بگذارد اخلاق و عرف بر این نهاد تاثیر گذاشته است. نکاح عقدی است که در آن قواعد عرفی و اخلاق تاثیر بیشتری دارند. سابقاً این گونه بود که عرفاً در دوران عقد رابطه جنسی را صحیح نمی دانستند و معتقد بودند که رابطه جنسی باید موکول به بعد از ازدواج گردد. زیرا در فرهنگ ایران با وجود وقوع عقد نکاح و جواز برقراری رابطه زوجیت، افراد همچنان نامزد تلقی می شدند تا زمانی که عروسی شکل بگیرد. به همین دلیل این سوال مطرح بود که آیا در دوره عقد حق حبس وجود دارد یانه؟ حق حبس موکول به زمان خاصی نیست و زن می تواند مادام که مهریه او پرداخت نشده از انجام وظایف زناشویی خودداری کند. بنابراین در دوراه عقد نیز زن حق حبس دارد.
اعمال حق حبس چه شرایطی دارد؟
اعمال حق حبس زوجه شرایط ذیل را داراست:
- مهریه حال باشد. زیرا زمانی که مهریه حال نیست حق حبس زوجه معنا نخواهد داشت.
- زوجه قبل از گرفتن مهریه به ایفای وظایف زناشویی نپرداخته باشد.طبق ماده۱۰۸۶ قانون مدنی؛ چنانچه زوجه قبل از گرفتن مهریه به ایفای وظایف زناشویی اقدام کند حق حبس وی ساقط می شود.
آیا اعسار مرد حق حبس زن را ساقط می کند؟
پاسخ به سوال فوق منفی است. اعسار مرد حق حبس زوجه را ساقط نمی کند. حتی اگر تقسیط مهریه نیز صورت بگیرد باز زن می تواند از حق حبس خود استفاده کند.
درچه مواردی حق حبس ساقط می شود؟
در دو مورد ذیل حق حبس زوجه ساقط خواهد شد:
- درمواردی که مهر موجل باشد یعنی موعدی برای پرداخت آن باشد
- زن قبل از استفاده از حق حبس و گرفتن مهریه خودش به اختیار خود تمکین کند.