آیا تابحال راجع به معاملات حیوانات و شرایط آن شنیده اید؟ زمانی که صحبت از معامله حیوانات می شود؛ همیشه به یاد داشته باشید که معامله ی یک حیوان به واسطه اینکه موجود زنده است تا حدی با اشیاء و معاملات دیگر متفاوت است.
شاید تابحال شما هم فکر می کردید این معامله هم مانند سایرین است، اما باید به شما بگوییم که خیر. اما نکته ی مهم تر این است که وقتی شما به عنوان خریدار یا فروشنده حیوانی را معامله می کنید؛ می توانید این قرارداد را فسخ کنید یا خیر؟
در این مطلب شما را با خیار حیوان که در قانون مدنی به آن اشاره شده است، آَشنا می کنیم و شرایط این مورد را به طور کامل شرح خواهیم داد.
خیار حیوان چیست؟
زمانیکه شما یک حیوان را خریداری می کنید، قانون به شما این اختیار را داده است تا به عنوان خریدار بتوانید در مهلت مشخصی معامله را فسخ کنید و از این قرارداد خارج شوید؛ در قانون به این عمل خیار حیوان گفته می شود.
بنابراین هر گاه شما حیوانی را خریداری کردید باید بدانید که ظرف یک مدت مشخص می توانید معامله را بهم بزنید.
در واقع علت اینکه قانون این فرصت را در اختیار خریدار می گذارد این است که شاید شما حیوانی را خریداری کنید و پس از گذشت چند روز، مشخص شود که این حیوان بیماری یا یک عارضه ای دارد که در روز اولی که حیوان را خریدید این بیماری اصلا نشانه ی ظاهری نداشته است اما بعد از گذشت مثلا روز بعد معامله معلوم شده، حیوان مریض است.
این کار به این واسطه صورت می گیرد که برخی از بیماری ها به سرعت قابل تشخیص نیستد.
در نتیجه این حق خریدار است که اگر ببینید حیوانش دچار یک بیماری است معامله را با فروشنده فسخ کند. همچنین یکی از مسائل مهم در خرید و فروش حیوانات این است شما زمانی اختیار فسخ معامله را یا اصطلاحا خیار حیوان را دارید که آن را زنده خریداری کرده باشید.
مهلت برای فسخ معامله حیوانات
همانطور که گفته شد شما باید ظرف مدت مشخصی معامله را بهم بزنید در غیر این صورت فسخ پدیرفته شده نیست.
- پس برای اعمال خیار حیوان چقدر وقت داریم؟
بر اساس ماده ۳۹۸ قانون مدنی:
اگر مبیع حیوان باشد مشتری تا سه روز از حین عقد اختیار فسخ معامله را دارد.
این ماده به این معنی است که اگر چیزی که شما خریداری کردید یک حیوان باشد (مورد معامله) پس تا سه روز از زمان معامله و عقد قرارداد مهلت دارید تا این معامله را بهم بزنید.
نکاتی درباره خیار حیوان
- خیار حیوان تنها مخصوص خریدار است. بنابراین باید بدانید که اگر شما فروشنده یک حیوان هستید در این معامله، قانون به شما حق بهم زدن معامله را نداده است و این حق مخصوص مشتری است. در صورتی که شما به جای اینکه در معامله ای پول پرداخت کنید، حیوان را به جای پول به فروشنده می دهید، در این صورت، به طور استثنا فروشنده خیار حیوان دارد و می تواند معامله را به این واسطه فسخ کند.
- خیار حیوان در صورتی قابل اعمال است که معامله خرید فروش حیوان صورت گرفته باشد؛ بنابراین اگر عقدی غیر از خرید و فروش باشد امکان فسخ معامله بواسطه ی این اختیار وجود نخواهد داشت. مثلا اگر حیوانی را اجاره کرده باشند امکان اعمال این ماده در عقد اجاره و سایر عقود وجود ندارد.
موارد سقوط خیار حیوان
مواردی وجود دارد که خیار حیوان ساقط می شود و دیگر امکان رجوع به آن وجود ندارد.
این موارد عبارتند از:
- در صورتی که در قرارداد ذکر شده باشد که خیار حیوان ساقط می شود. اگر شما این عبارت را در قراردادی ببینید و آن را امضا کنید بدین معنا است که شما پذیرفته اید که حق برهم زد معامله را نخواهید داشت و هر اتفاقی هم که برای حیوان افتاده باشد، شما نمی توانید معامله را بهم بزنید.
- اگر بعد اینکه قرارداد امضا شد خریدار، اعلام کند که حق خود مبنی بر بر هم زدن معامله را از خود ساقط کرده است؛ دیگر امکان بهم زدن معامله برای او وجود ندارد
- در صورتی که خریدار، تصرفی در حیوان کند؛ نمی تواند معامله را بهم بزند. مثلا فرض کنید کسی حیوانی را خریده و به شکل یک مصرف از آن حیوان کار می کشد یا حتی او را کشته است. بنابراین چون رفتار خریدار، یک رفتار مالکانه بوده است دیگر امکان فسخ برای مشتری هم وجود نخواهد داشت. مثلا او اسبی را خریداری کرده و حالا آن را برای باربری به شخص دیگری اجاره داده است. این رفتار مالکانه است زیرا به نوعی در خرید خود دخل و تصرف کرده است.
نحوه ی اعمال خیار حیوان
شما می توانید هم به صورت لفظی یا حتی فعلی معامله را با فروشنده ی حیوان بهم بزنید. اما مشکل از جایی شروع می شود که بین شما و فروشنده اختلاف ایجاد شود. در این صورت اگر گفتار یا عمل شما برای اعمال حق خیار اجرا نشود، به شکل دیگری عمل می شود که در ادامه توضیح می دهیم.
در واقع حق فسخ با اراده ی مشتری صورت می گیرد نه تاریخ صدور رای دادگاه، به این دلیل که حکمی که دادگاه صادر می نماید جنبه ی اعلامی دارد.
همچنین در صورت اختلاف بین طرفین معامله، مشتری به عنوان کسی که اختیار فسخ دارد، می تواند حق خود را اعمال کند و معامله را بهم بزند، سپس از دادگاه تقاضای تایید فسخ صورت گرفته را داشته باشد.
بنابراین لازم نیست که شما تقاضای فسخ را از دادگاه داشته باشید زیرا قانون اجازه ی بهم زدن معامله را به شما داده است.
دادگاه صرفا وجود حق خیار و اجرای آن به نحو صحیح را احراز و اعلام می کند چون صلاحیتی برای فسخ قرارداد ندارد.
مراحل فسخ خیار حیوان
به طور کلی برای خیار حیوان باید این اقدامات را انجام دهید:
- ارسال اظهار نامه به فروشنده و اعلام فسخ معامله. سپس شما در معامله به عنوان کسی که حیوانی را خریده و مبلغی را پرداخت کرده در اظهارنامه اعلام بهم خوردن معامله را نوشته و به فروشنده شماره حسابی را اعلام می کنید تا مبلغی که به وی پرداخت کردید را برگرداند.
- حال اگر فروشنده این مبلغ را بر نگرداند شما می توانید دادخواستی را به دادگاه ارسال کنید که فروشنده را الزام می کنید تا مبلغ مورد نظر (ثمن معامله) را واریز کند در غیر این صورت طبق ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی که مقرر کرده است: «هرکس محکوم به پرداخت مالی به دیگری شود، چه به صورت استرداد عین یا قیمت یا مثل آن یا ضرر و زیان ناشی از جرم یا دیه و آن را تادیب ننماید، دادگاه او را الزام به تادیه کرده و چنانچه مالی از او در دسترس باشد آن را ضبط و به میزان محکومیت از مال ضبط شده استیفاء می‌کند، در غیر این صورت بنا به تقاضای محکوم له، ممتنع را در صورتی که معسر نباشد تا زمان تادیه حبس خواهد کرد.» عمل خواهد شد.
برای اعمال فسخ و اختیار خود و دریافت مشاوره های حقوقی می توانید با وکلای متخصص گروه وکلای سنا مشورت نمایید.
مراحل اسقاط خیار حیوان
شرایطی وجود دارد که خیار حیوان ساقط می شود و دیگر نمی توان به آن استناد کرد.
این موارد زیر عبارتند از:
- در قرار داد عبارتی مبنی بر اسقاط کافه خیارات یا اسقاط خیار حیوان آمده باشد. همانطور که قبلا اشاره کردیم این عبارات به این معنی است که شما حق فسخ معامله را نخواهید داشت.
- بعد انعقاد قرارداد خریدار که حق فسخ را دارد، این حق خود را از ساقط کند.
- فروشنده که اختیار فسخ دارد رفتار مالکانه داشته باشد و تصرف داشته باشد. به این صورت که مثلا فروشنده حیوان را اجاره دهد به شخص دیگری یا آن را بفروشد.
نتیجه گیری
زمانی که شما یک حیوان را مورد می خرید، باید بدانید که اختیار به هم زدن معامله را نیز خواهید داشت. به این کار خیار حیوان گفته می شود. در واقع مشتری تا سه روز از زمان عقد فرصت دارد تا معامله را بهم بزند.
البته لازم به ذکر است این اختیار تنها در صورتی است که حیوان زنده باشد و یک حیوان مرده در حکم اشیا است و این خیار برای حیوان مرده قابل اعمال نیست.
این مهلت سه روزه به این علت به خریدار داده می شود که ممکن است در حیوان عیب یا بیماری داشته باشد که موقع عقد قرارداد نشانه ای نداشته باشد و پس از چند روز مشخص شود.
دقت کنید که اگر شما به عنوان خریدار تصرفی داشته در مورد معامله داشته باشید، مثلا حیوان را برای باربری اجاره دهید یا بفروشید دیگر امکان اعمال خیار را نخواهید داشت.
سوالات متداول
مهلت اعمال خیار حیوان چقدر است؟
مشتری تا سه روز از حین عقد اختیار فسخ معامله را دارد.
آیا خیار حیوان فقط متعلق به خریدار است؟
خیر، در صورتی که مبلغ معامله (ثمن) هم حیوان باشد فروشنده دارای خیار حیوان خواهد بود.
آیا در خیار حیوان، حتما باید حیوان زنده باشد؟
بله خیار حیوان ویژه مواردی است که مورد معامله حیوان زنده است و حیوان مرده حکم اشیاء را دارد.
