دروغ عبارت است از اظهارات خلاف واقع توسط یک شخص. دروغ یک رذیلت اخلاقی و عمل نکوهیده می باشد که هم در ادیان مختلف و هم در تمام جوامع، عملی ناپسند تلقی شده و شخص دروغگو نیز بسیار سرزنش شده است.
آیا دروغ در قانون ایران مجازات دارد؟
در دین مبین اسلام نیز دروغ یک عمل حرام می باشد و از گناهان کبیره محسوب می شود. با این وجود در قانون کشور ما صرف دروغگویی جرم انگاری نشده و برای دروغگو نیز مجازاتی در نظر گرفته نشده است. با این وجود دروغ در بعضی شرایط، جرم محسوب شده و مشمول مجازات می باشد. از جمله در مورد شهادت دروغ، قسم دروغ و نشر اکاذیب. در این سه مورد کاربرد دروغ جرم می باشد. در ادامه به توضیح این موارد و خواهیم پرداخت.
مجازات شهادت دروغ در نظام حقوقی ما
یکی از راه های اثبات جرم در دادگاه وفق ماده (۱۲۵۸ قانون مدنی) از طریق شهادت شهود می باشد. شهادت عبارت است از خبر دادن شخصی به وقوع واقعه ای بین دیگران که آن را دیده یا شنیده است.
کسی که شهادت می دهد باید واقعه را به درستی دیده باشد و یا آن را شنیده باشد تا بتواند در دادگاه شهادت بدهد. با این وجود بسیار پیش می آید که افرادی با انگیزه های مختلف مانند گرفتن پول و یا خصومت شخصی با طرف مقابل و یا داشتن نسبت فامیلی و رودربایستی اقدام به حضور در دادگاه برای اقامه شهادت دروغ می نمایند.از آنجایی که شهادت در صورت داشتن شرایط قانونی از قبیل عاقل و بالغ و مختار بودن شهود و هچنین داشتن نصاب مقرر برای هر جرمی، می تواند مستند حکمی قرار گرفته و سرنوشت پرونده را به کل تغییر دهد لذا اقامه شهادت دروغ به دلیل زیان های جانی، مالی و آبرویی که می تواند متوجه اشخاص نماید در صورت اثبات، جرم تلقی شده و مجازات در پی دارد.
به موجب ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی، « هرکس در دادگاه نزد مقامات رسمی‌شهادت دروغ اقامه نماید، به ۳ ماه و ۱ روز تا ۲ سال حبس یابه یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود جزای نقدی محکوم خواهد شد.»
بنابراین به موجب این ماده، عمل کسانی که اقامه شهادت دروغ را در ازای گرفتن پول، شغل خود قرار داده اند، جرم محسوب شده و در صورت اثبات مرتکب به سه ماه تا دو سال حبس و پرداخت جزای نقدی محکوم می شود.
همچنین بنابر ماده ۲۰۱ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری، شخصی که مبادرت به اقامه شهادت دزوغ می نماید علاوه بر حبس و جزای نقدی چنانچه در اثر شهادت او ضرری متوجه شخص یا اشخاصی دیگر گردد مکلف به پرداخت آن می باشد.
علاوه بر آن چنانچه شخصی، علیه دیگری شهادت دروغ دهد و رای دادگاه بر مبنای شهادت دروغ وی و نه دلایل دیگر صادر شود، یعنی حکم صرفاً بر اساس کذب شهود صادر شده باشد و ادعای محکوم‌علیه به تنهایی مبنی بر کذب بودن شهادت شهود کافی نیست بلکه این مورد باید در دادگاه به موجب حکم قطعی ثابت شود. پس از اثبات دروغ بودن شهادت در دادگاه، بر اساس ماده ۲۷۲ قانون آیین دادرسی کیفری، میتوان درخواست اعاده دادرسی کرد.
مجازات قسم دروغ در نظام حقوقی ما
بنابر ماده۶۴۹ قانون مجازات اسلامی، «هرکس در دعوای حقوقی یا جزایی که قسم متوجه او شده باشد، سوگند دروغ یاد کند به شش ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد.»
بنابراین وفق این ماده قسم دروغ، زمانی جرم و مشمول مجازات یاد شده می باشد که در دادگاه و توسط شخصی اقامه شود که قسم او تعیین کننده در حکم دادگاه می باشد. بنابراین صرف قسم دروغ خارج از دادگاه و دعوای حقوقی جرم نیست.
مجازات نشر اکاذیب
نشر اکاذیب به معنای اظهار و نشر اخبار خلاف واقع و غیر واقعی می باشد که با هدف ضرر رساندن به غیر و یا تشویش اذهان عمومی انجام می گیرد. بدین ترتیب چناچه شخصی با قصد ضرر زدن به دیگری و یا تشویش اذهان عمومی، اقدام به انتشار مطالب غیر واقعی و دروغ نماید مرتکب جرم شده و قابل مجازات می باشد.
بیشتر مطالعه کنبد: تفاوت افترا و نشر اکاذیب
به موجب ماده ۶۹۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، «هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت راساً یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحا ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا خیر، علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، به حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می شود.»