چک سندی است که بر اساس آن صاحب حساب به بانک دستور می دهد تا مبلغی که روی آن قید شده را به آورنده چک پرداخت کند.
چک یک سند تجاری عادی است که بعضی از ویژگیهای خاصی در قانون تجارت و قانون آیین دادرسی مدنی برای این سند قائل شدند.
انواع چک در قانون ایران بر اساس قانون چک
- چک عادی، چکی است که اشخاص عهده بانکها به حساب جاری خود صادر و دارنده آن تضمینی جز اعتبار صادرکننده آن ندارد.
- چک تأیید شده، چکی است که اشخاص عهده بانکها به حساب جاری خود صادر و توسط بانک محال علیه پرداخت وجه آن تأیید می شود.
- چک تضمین شده، چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک به درخواست مشتری صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می شود.
- چک مسافرتی، چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت میگردد.
توضیح کامل تغییرات قانون چک جدید ۹۷
───┤ توسط استاد زینالی ├───
قانون چک ۹۷ برگشتی
اگر چک شما برگشت خورده باشد شما می توانیدبر اساس قانون چک۹۷ از سه راهکار قانونی برای مطالبه وجه آن اقدام کنید :
اولا: از طریق اقدام حقوقی که در این صورت با توجه به تغییر قانون جدید نیازی به صدور حکم محکومیت نیست شما به واحد اجرای احکام دادگاه مراجعه نموده و تقاضای اجراییه برای چک خود می کنید.
دوما ؛ مطالبه چک از اجرای ثبت است در این حالت هم مانند قسمت اجرای احکام حقوقی به قسمت اجرای ثبت مراجعه و تقاضای صدور اجراییه برای چک می کنید و در پایان اگر چک شما چک به روز باشد یعنی تاریخ صدور و سررسید چک کی باشد می توانید صادر کننده چک شکایت کیفری کنید که ممکن است صادر کننده به ۶ ماه تا ۲ سال حبس محکوم شود.
اگر شما دارنده یک چک سفید امضا هستید آیا این اختیار را دارید که هم وجه آن را پرکنید و هم تاریخ روی آن بگذارید یا خیر؟
با توجه به قانون صدور چک ۹۷ و قانون تجارت شما اگر از بابت تضمین معامله یا وجه التزام چک سفید امضا یا بدون تاریخ دریافت نمودید می توانید باارسال اظهارنامه به طرف مقابل در صورت تخلف از انجام تعهدات روی چک تاریخ گذشته و چک را به اجرا بگذارید و در این صورت چک ویژگی مطالبه از طریق اجرای احکام را نخواهد داشت شما مجبورید به دادگاه مراجعه و حکم محکومیت بگیرید.
البته اگر چک سفید امضاء ای از بابت تضمین یا وجه التزام دست شما باشد و طرف متخلف نباشد اما شما روی چک تاریخ گذشته یا وجه آن را پر کنید و چک را برگشت بزنید ممکن است به جرم خیانت در امانت محکوم شوید بنابراین بهتر است در این خصوص حتما با وکیل متخصص مشورت نمائید.
البته میتوانید در این خصوص از کتاب « جرم سوء استفاده از سفید امضا سفید » به قلم آقای توحید زینالی که توسط انتشارات چراغ دانش چاپ شده هم استفاده کنید.در اصلاحات جدید قانون صدور چک ۹۷ در خصوص وضعیت چک سفید امضا یا سفید حرفی به میان نیامده همان مقررات و قانون سابق حاکم خواهد بود.
وضعیت قانون صدور چک در عرف و بازار
متأسفانه در عرف و بازار معمول شده است که اگر از تاریخ سررسید چک حتی یک روز نیز بگذرد چک حقوقی میشود در حالی که این حرف درستی نیست چرا که بر اساس ماده ۱۱ قانون صدور چک مهلت های قانونی برای شکایت کیفری بدین ترتیب است ؛ از تاریخ سررسید چک دارنده شش ماه فرجه دارد چک را برگشت بزند و تاریخ برگشت چک باید ظرف شش ماه در دادسرا شکایت کند.
بنابراین اگر دارنده چک فرجه های قانونی ۶ ماهه را رعایت نکند یعنی بعد از گذشت ۶ ماه یک روز چک را برگشت بزند یا بعد از گذشت شش ماه یک روز از تاریخ برگشت اقدام به تقدیم شکایت به دادسرا کند در این صورت امکان تعقیب کیفری دارنده چک منتفی است.
بر اساس تغییرات جدید قانون صدور چک ۹۷ موارد رفع سوء اثر چک برگشتی تغییر کرده این موارد بدین شرح است:
- الف :واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک محال علیه او و ارائه درخواست مسدودی که در اینصورت بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یکسال ظرف مدت ۳ روز واریز مبلغ را به شیوهای اطمینان بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند
- ب:ارائه لاشه چک به بانک محال علیه
- ج:ارائه رضایت نامه رسمی تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی از دارنده چک یا نامه رسمی از شخص حقوقی دولتی یا عمومی غیر دولتی دارنده چک
- د:ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا سختی ذیصلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص
- ه:ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک
- و:سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسط دارنده
مطالبه وجه چک و پرداخت خسارات دادرسی
دعوای مطالبه وجه چک و پرداخت خسارات دادرسیاگر وکیل خواهان طبق ماده ۱۰۳ قانون مالیاتهای مستقیم به اندازه کافی تمبر مالیاتی باطل نکرده باشد اخطار رفع نقص صادر میشود.
رأی شعبۀ ۸۱ دادگاه عمومی حقوقی تهران
اولاً: در خصوص درخواست آقای (م.ت.ر.) به وکالت از آقای (م.ت.ر.) به طرفیت آقای (س.ع.) مبنی بر صدور قرار تأمین خواسته موضوع یک فقره چک بلامحل به شماره و تاریخ ۱۲۹۳-۹۸۸۱۱۲۳۷- ۲۵/۷/۹۰ به مبلغ یکصد میلیون (۱۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰) ریال به شرح دادخواست تقدیمی، نظر به عدم تودیع وجه بهعنوان خسارت احتمالی در مهلت تعیین شده و اعلام وکیل در عجز موکل وی از پرداخت آن به استناد ماده ۱۰۸ از قانون آیین دادرسی مدنی، قرار رد صادر و اعلام میگردد. این قرار قطعی است؛
ثانیاً: در خصوص دعوای اصلی به خواسته مطالبه وجه دو فقره چک پرداخت نشدنی به شماره ۱- شماره فوقالذکر و ۲- ۱۷۶۲۰۴- ۲۵/۷/۹۰ به مبلغ سیصد و پنج میلیون (۳۰۵٫۰۰۰) ریال عهده بانک پاسارگاد و خسارات دادرسی به شرح دادخواست تقدیمی، نظر به اینکه وکیل خواهان ضمن تقدیم دادخواست، تمبر مالیاتی را بر اساس تعرفه به استناد ماده ۱۰۳ از قانون مالیاتهای مستقیم ابطال نکرده است و این مورد از موارد رفع نقص تلقی نمیگردد تا اخطاریه رفع نقص برای تودیع یا ابطال تمبر مالیاتی صادر شود، زیرا بهصراحت ماده مذکور، وکالت وکیلی که تمبر مالیاتی را بر اساس تعرفه یا توافق بیش از تعرفه ابطال ننماید وکالت وی در هیچیک از محاکم دادگستری قابل پذیرش نمیباشد؛ بنابراین و با توجه به اینکه دادخواست ممضی به امضای وکیل یاد شده میباشد به استناد ماده فوقالذکر و ماده ۲ از قانون آیین دادرسی مدنی، قرار رد صادر و اعلام میگردد. این قرار ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه محترم تجدیدنظر استان تهران میباشد.
متن کامل فانون چک