طبق قانون بودجه سنواتی، دولت هر ساله مبلغی را با عنوان معافیت حقوق در نظر می گیرد. به این معنی که تا یک مبلغ مشخص شده نرخ مالیات صفر می باشد و بعد از آن نرخ مالیاتی تغییر میکند.
بر اساس هر منبع درآمدی در قانون مالیات های مستقیم، مالیاتی در نظر گرفته شده است که حقوق بگیران از این قضیه مستثنا نیستند.
یعنی بر اساس ماده ۸۲ قانون درآمدی که در ایران شخص حقیقی در خدمت شخصی حقیقی و یا حقوقی دیگر در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال بر حسب مدت یا کاری که انجام داده به طور نقد یا غیر نقد دریافت می نماید مشمول مالیات بر درآمد حقوق میشود.
به طور کلی تمامی افرادی که به هر شکلی مشغول به کار می باشند و حقوق دریافت می نمایند و بیمه تامین اجتماعی برای آن ها لحاظ می گردد، می بایست بخشی از حقوق دریافتی خود را به عنوان مالیات حقوق به وزارت اقتصاد و دارایی پرداخت کنند.
مالیات حقوق به دو دسته مالیات‌های تکلیفی و مالیات مستقیم، تقسیم میشود؛ مالیات تکلیفی به این معنی می باشد که کارفرمایان وظیفه محاسبه میزان مالیاتِ کارکنان و پرداخت آن را بر عهده دارند و مالیات مستقیم به این معنا که این مالیات به طور مستقیم از درآمد افراد حقیقی به دست می‌آید.
نحوه محاسبه مالیات بر حقوق سال ۹۹
نحوه محاسبه مالیات حقوق در هر سال بنابر شرایط اقتصادی و میزان تورم متفاوت است و هر سال بر اساس قوانین جدید به این موضوع رسیدگی میشود.
در سال ۹۹ نرخ مالیات بر کل درآمد کارکنان دولتی و غیردولتی که شامل حقوق و مزایا و کارانه مازاد بر معافیت تا یک و نیم برابر آن مشمول مالیات سالانه ده درصد می باشد و همچنین نسبت به مازاد یک و نیم برابر تا دو و نیم برابر آن مشمول مالیات سالانه پانزده درصد است و نسبت به مازاد دو و نیم برابر تا چهار برابر آن مشمول مالیات سالانه بیست درصد و نسبت به مازاد چهار برابر بیست و پنج درصد معین شده است که در ادامه به توضیح بیشتر آن که در متن قانون آمده می پردازیم.
همچنین طبق تبصره ماده ۸۳ قانون درآمد غیر نقدی مشمول مالیات حقوق به شرح زیر محاسبه می گردد:
- الف – مسکن با اثاثیه معادل ۲۵ درصد و بدون اثاثیه ۲۰ درصد حقوق و مزایای مستمری نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده ۹۱ این قانون) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می شود.
- ب – اتومبیل اختصاصی با راننده معادل ۱۰ درصد و بدون راننده معادل ۵ درصد حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده ۹۱ این قانون) در ماه پس از کسر وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می شود.
- ج – سایر مزایای غیر نقدی معادل قیمت تمام شده برای پرداخت کننده حقوق.
معافیت مالیاتی سال ۹۹
میزان معافیت مالیات حقوق و تعیین و تصویب این قضیه ابتدا توسط دولت انجام می گردد و سپس از طریق لایحه بودجه سنواتی به مجلس تقدیم می شود. پس از آن مبلغ معافیت پیشنهادی دولت در کمیسیون تلفیق بودجه مجلس شورای اسلامی بررسی میگردد.
بنابراین بر اساس محاسباتی که در سال ۹۹ انجام گردید، سقف معافیت مالیاتی به این صورت محاسبه شد که درآمدهای ماهانه تا ۳ میلیون تومان از پرداخت مالیات بر درآمد معاف شدند و ۴ پله مالیاتی هم برای مازاد درآمد کف تعیین شده مشخص شد.
دولت در سال ۱۳۹۹ سقف معافیت مالیاتی موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات‌های مستقیم سالانه را مبلغ سیصد و شصت میلیون ریال تعیین کرد که این مبلغ توسط مجلس شورای اسلامی مورد تایید قرار گرفت. نکته قابل توجه این است که هر ساله نرخ معافیت مالیات با توجه به تورم در کشور و همچنین میزان افزایش حقوق پایه وزارت کار افزایش پیدا میکند.
در بند پایانی تبصره ۱۲ قانون بودجه ذکر شده است که معافیت موضوع مواد ۵۷ و ۱۰۱ قانون مالیات ۲۸۸٫۰۰۰٫۰۰۰ میلیون ریال است. این معافیت را اصطلاحا معافیت معیشتی می نامند که برای اشخاص خاصی استفاده میشود.
این اشخاص خاص به صورت زیر است:
ماده ۵۷: در مورد شخص حقیقی که هیچ گونه درآمدی ندارد تا میزان معافیت مالیاتی درآمد حقوق موضوع ماده (۸۴) این قانون از درآمد مشمول مالیات سالانه مستغلات از مالیات معاف و مازاد طبق مقررات این فصل مشمول مالیات می‌باشد.
اشخاصی که ملک خود را اجاره می دهند و هیچ درآمد دیگری ندارند می توانند از این معافیت استفاده کنند.
ماده ۱۰۱: درآمد سالانه مشمول مالیات مودیان موضوع این فصل که اظهارنامه مالیاتی خود را طبق مقررات این فصل در موعد مقرر تسلیم کرده‌اند تا میزان معافیت موضوع ماده (۸۴) این قانون از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن به نرخ های مذکور در ماده (۱۳۱) این قانون مشمول مالیات خواهد بود.
شرط تسلیم اظهارنامه برای استفاده از معافیت فوق نسبت به عملکرد سال ۱۳۸۲ به بعد جاری است.
این معافیت مشمول مشاغلی است که از مبلغ مشمول مالیات آنها ۲۸۸٫۰۰۰٫۰۰۰ میلیون کسر میگردد. همچنین مشاغل معافیت معیشتی دارند و شرکت ها یا اشخاص حقوقی از این معافیت بی بهره می باشند.
قانون گذاران امسال در بند ۲ تبصره ۱۲ قانون بودجه سال ۱۳۹۹ جمع حقوق دریافتی را در ۴ پایه برای اعمال ضرایب مالیاتی مشخص کرده اند.
این چهار مورد در در بند ۲ تبصره ۱۲ قانون بودجه سال ۱۳۹۹ به شرح زیر است:
- پایه معافیت: هر کسی که سال ۹۹ جمعا مبلغ ۳۶میلیون تومان حقوق دریافت کند از پرداخت مالیات حقوق معاف می باشد.
- پایه اول: هرکسی که در سال ۹۹ جمعا مبلغ ۹۰ میلیون تومان (۱٫۵ برابر مبلغ پایه معافیت) حقوق دریافت کند مشمول ۱۰ درصد مالیات نسبت به مازاد حقوق پایه معافیت می شود.
- پایه دوم: هر کسی که در این سال جمعا ۱۲۶میلیون تومان (۲٫۵ برابر حقوق پایه معافیت)حقوق دریافت کند نسبت به مازاد حقوق دریافتی پایه اول مشمول ۱۵درصد مالیات می شود.
- پایه سوم: هر کارمند یا کارگری که جمعا در سال جاری تا ۱۸۰ میلیون تومان ( ۴برابر پایه معافیت ) نسبت به ما به التفاوت تا پایه دوم مشمول ۲۰ درصد مالیات می شود.
- پایه چهارم: هر فردی که در سال ۹۹ جمعا بیش از ۱۸۰ میلیون تومان حقوق دریافت کند نسبت به ما به التفاوت تا پایه سوم مشمول ۲۵ درصد مالیات می شود.
مجازات ندادن مالیات بر حقوق
در صورت عدم پرداخت در موعد مقرر مالیات حقوق توسط پرداخت کنندگان حقوق یا پرداخت کمتر از میزان واقعی آن سازمان امور مالیاتی وظیفه دارد مالیات متعلقه را به اضافه‌ی جرایم مربوط به این موضوع بنا به قانون محاسبه و از پرداخت کنندگان حقوق، با رعایت مهلت مقرر این قانون مطالبه نماید.
همچنین طبق قانون هر کارفرما موظف است که به صورت ماهانه نسبت به ارائه خلاصه‌ی لیست مالیات بر حقوق اقدام نماید. در صورت عدم اقدام این امر جریمه ای معادل بیست درصد مالیات پرداخت نشده مطالبه میگردد.