مشکلات حقوقی پیش روی استارتاپ ها و کسب و کار

استارت آپ start-up را می توان به طور کلی یک شرکت نوپا و کسب و کار جدید معنا کرد. یک استارتاپ وقتی که ایده آن به وجود می آید تا زمانی که قصد شروع به کار دارد و حتی زمانی که فعالیت آن را وسعت و توسعه می بخشند؛ طبیعتاً در نظام حقوقی که بر جوامع حاکم است با یک سری مسائل حقوقی مواجه خواهند بود.

استارت آپ ها ممکن است که قبل از شروع به کار با مسائل حقوقی مانند ثبت ایده ثبت شرکت، اخذ مجوز های لازمه، تنظیم قرارداد با شریکان و تیم فنی استارت آپ و موارد دیگر روبرو هستند.

در این مورد برای تنظیم قرارداد می توانند از نمونه قراردادها استفاده کنند یا از آن برای تنظیم قرارداد الگو بگیرند.

مواردی که گفته شد مربوط به زمان قبل از شروع به کار است اما در زمان شروع به کار یا بعد از رشد توسعه هم یک سری مسائل حقوقی وجود دارد که عبارت اند از:

مسئله ثبت برند و لوگو، تبلیغات، قرارداد با تیم بازاریاب و یا تامین کننده، بیمه و مالیات و…از طرفی ممکن است یک سری مسائل حقوقی دیگر استارت آپ را تهدید کند، برای مثال غیر قانونی بودن فعالیت، فعالیت در زمینه ای که ممنوعیت شرعی دارد، هر نوع فعالیتی که جرم محسوب شود، نداشتن مجوز و مسائل دیگر.

ثبت ایده استارت آپ

یک ایده زمانی قابلیت ثبت شدن را پیدا می کند که به مرحله عمل رسیده باشد و ثبت ایده باعث می شود که فرد از سرقت و دزدیده شدن ایده خود خیالش آسوده باشد.

اگر ایده قابلیت ثبت به عنوان اختراع را داشته باشد می توان با مراجعه به سامانه ثبت اختراع یا سایت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور درخواست ثبت را داد.

ثبت استارت آپ در قالب شرکت

استارت آپ ها وقتی که از قالب ایده در آیند را می توان در قالب شرکت به ثبت رساند تا شخصیت حقوقی مستقل به خود بگیرد که آثار فراوانی دارد.

برای مثال اگر با چند نفر شریک هستید در استارت آپ بهتر است آن را تبدیل به شرکت کنید تا با شخصیت حقوقی که شرکت دارد از خطرات بدهی های که ممکن است در آینده ایجاد شود رها شوید.

شرکت را می توان در قالب یکی از انواع شرکت ها در قانون تجارت به ثبت رسانید:

• شرکت سهامی خاص.
• شرکت سهامی عام.
• شرکت با مسئولیت محدود.
• شرکت تضامنی شرکت نسبی و…

بیشتر بخوانید: قانون تجارت

باید در نظر داشت شرکت تضامنی بیشترین ریسک و خطر را دارد و بهترین شرکت از جهت محافظ از اموال شخص خود شرکت سهامی خاص یا با مسئولیت محدود است زیرا در این شرکت ها اگر شرکت بدهی بالا بیاورد تا میزانی دارای شرکت خرج طلب طلبکاران می شود و اموال شخصی شرکا درگیر نمی شود در حالی که در شرکت نسبی و تضامنی اموال شخصی آنان نیز درگیر است.

می توانید از همین سایت مطالبی درباره شرکت سهامی خاص و با مسئولیت محدود بخوانید.

• قرارداد عدم افشا NDA راهی برای در امان ماندن ایده

اما راه دیگر نیز برای محافظت از ایده استارت آپی نیز وجود دارد که از سرقت ایده در امان بمانید. زیرا ممکن است شما ایده خود را با کسی در میان بگذارید و می خواهید خیالتان راحت باشد که آن فرد این ایده را در جایی دیگر بازگو و استفاده نمی کند.

برای این امر اگر می خواهید ایده خود را با کسی در میان  بگذارید یا شریک بشوید می توانید قرارداد عدم افشا یا NDA را منعقد کنید.

در این قرارداد که اعتبار و لازم الاتباع بودن آن را می توان مستند به ماده ۱۰ قانون مدنی دانست طرفین یا طرف مقابل موظف و مکلف است که حافظ اسراری باشد که رد و بدل  و مبادله می شود و اگر این اسرار را حفظ نکند و از تعهد خود تخلف کند؛ باید جبران خسارت کند.

طرفین می توانند نحوه جبران خسارت را در قرارداد تنظیم کنند همچنین طرفین می توانند هر اطلاعاتی را که لازم می دانند حفظ شود در قرارداد درج کنند.

• قرارداد عدم رقابت NCA و تعهد اعضای تیم

ممکن است که شما که صاحب و موسس استارت آپ هستید پس از آن که یک تیم را تشکیل دادید نگران این قضیه باشید که اعضای تیم پس از خروج مبادا بخواهند با این ایده و اطلاعات کسب و کاری شبیه همین راه انداری کنند و با شما به رقابت بپردازند.

برای آسودگی خاطر از این امر می توانید با آنان قرارداد عدم رقابت منعقد کنید.

در این قرارداد که محدود کننده محسوب می شود طرفین متعهد می شوند که اقدامی را که بهره برداری از این ایده و رقابت با این ایده محسوب می شود را انجام ندهند.

در واقع به طور خلاصه در این قرارداد طرفین یا طرف متعهد است که پس از خروج از تیم کسب و کاری شبیه به این استارت آپ راه اندازی نکند. و اعضای تیم با این قرارداد منع می شوند از انجام چنین کاری.

غیر قانونی نبودن فعالیت استار تاپ 

 هر کشوری و هر نظامی از یک سری قواعد و نظامات حقوقی خاص پیروی می کند و در هر یک از این نظام های حقوقی یک سری امور ممنوعه و از لحاظ قانونی باطل و فاقد اثر وجود دارد که شهروندان حق ندارند در آن زمینه اموری را مثل کسب و کار راه اندازند.

در کشور ما نیز که بر پایه  شرع اسلام نهاده شده است یک سری امور خلاف شرع وجود دارند که در قانون هم آمده البته فقط مختص کشور خودمان نیست در کشور هایی که حتی کاملا لیبرال هستند و اقتصاد آن ها بنا بر بازار آزاد است این قضیه حکم فرماست و یکسری محدودیت و ممنوعیت را مقرر کرده اند.

لذا قبل از راه اندازی استارت آپ باید دید ایده اجرایی آن بر خلاف قانون و شرع است یا خیر که دانستن این امور کار سختی نیست اما به هر حال اگر مسئله دشواری بود می توان با وکیل در این زمینه مشورت کرد.

مصادیقی که می توان نام برد از این امور خلاف قانون عبارت اند از:

معامله بر روی کالاهایی که در قانون ممنوع هستند حتی اگر این کالا در سایر کشور ها ارزشمند باشد مثل خرید و فروش مشروبات الکلی، خرید و فروش گوشت خوک، خرید و فروش مواد مخدر، فیلم ها و ویدئو های مستهجن و مبتذل، سلاح، ابزار هک و…

لذا اگر فردی فروشگاهی را اندازی کند که به این قبیل امور می پردازد در برخی موارد که مجازات می شود حتی نسبت به اموالی که فروخته دادگاه دعوای وی را استماع نمی کند برای مطالبه آن.

هر معامله ای که هدف آن نامشروع است.

برای مثال اگر فرد ایده استارت آپی داشته باشد که در آن قمار بازی و شرط بندی، شرخری، جمع کردن دختر و پسر یا زن و مرد برای روابط جنسی و… را سهل الوصول کند.

این امر خلاف قانون است و ممکن است فرد مجازات هم بشود و البته که حقوق خود را هم‌ نمی تواند از دادگاه مطالبه کند.

که در این زمان می بینیم وجود دارند بسیاری از سایت های شرط بندی و قمار بازی که این ها غیر قانونی هستند و اصلا هرگز به ثبت نرسیده اند و نخواهند رسید.

موضوع استارت آپ نباید جرم باشد

فرض کنید فرد ایده استارت آپی خود را این در نظر دارد که با راه اندازی نرم افزاری به دیگران سود بدهد یا از دیگران وام قبول کند و به دیگران وام با سود بدهد که چون خارج از روابط بانکی است ربا محسوب می شود.

دریافت مجوز استارت آپ

بجز مواردی استثنایی که گفته شد تمام اقدامات را می توان به عنوان ایده کسب و کار در نظر داشت. مگر انکه مخالف قانون شرع باشد که از آن سخن گفتیم.

اما در مواردی هم که ممنوعیت قانونی وجود ندارد فرد باید برای فعالیت خود اخذ مجوز کند تا این که از فعالیت وی جلوگیری نشود و توقیف نشود.

کسب و کار اینترنتی و استارت آپ‌ ها در کل با ۳ نوع مجوز مواجه خواهند بود:

۱- پروانه کسب با مجوز صنفی: برای مثال اگر کسب وکار شما دارای صنف خاصی است باید از آن صنف مجوز گرفته شود و اگر در صنف خاصی نبود می توان مجوز لازم را از اتحادیه کسب و کار های مجازی اخذ کرد.

۲- نماد اعتماد الکترونیک: اگر کسب و کار اینترنتی باشد مجوز دیگری نیز لازم است به نام “ای نماد” این نماد توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی صادر خواهد شد و مختص کسب و کار های مجازی است، این کار با هدف سامان دهی، احراز هویت و صلاحیت انجام می شود و نماد به آنان اعطا می شود.

نکته ای دیگر این است که در کسب و کار اینترنتی که شما قصد دارید از طریق آن کالا بفروشید و خریدار هم باید مبلغی واریز کند واریز مبلغ و اینکه بانک های اجازه دهند که  از درگاه آنان استفاده شود منوط به داشتن “اینماد” است.

۳- مجوز ساماندهی: سامانه ای وابسته به مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد که در آن تمام مشخصات مدیران پایگاه های اینترنتی در آن درج شده است. در حقیقت فلسفه این سامانه ثبت مشخصات مدیران سایت های اینترنتی است که از مزایای آن عدم فیلترینگ بدون اطلاع فرد است.

تنظیم قرارداد بین بنیان گذاران

لازم است که بین بنیان گذاران قراردادی تنظیم شود تا حدود و حقوق هر یک از آنان مشخص شود تا راه بر تخلف از وعده و تخلف از تعهد بسته شود.

زیرا ممکن است که بعد از توسعه و رشد استارت آم هر یک امتیازات بیشتری از آنچه که در توافقات شفاهی ابتدایی آمده بخواهد، لذا لازم است که در این زمینه قراردادی تنظیم شود تا که هم حقوق افراد کاملا مشخص شود و هم از تعدی به حقوق دیگران جلوگیری شود.

نتیجه گیری

استارتاپ که به معنای شرکت نوپا و کسب و کار تازه شکل گرفته است. از یک ایده ذهنی به وجود می آید و به مرحله عمل می رسد. از مسیر شروع و ایده پردازی تا مرحله ورود به کار و ادامه مسیر ممکن است با مسائل حقوقی دست و پنجه نرم کند.

مسائلی مانند ثبت شرکت، قراردادهایی که باید تنظیم شود و مواردی دیگر مثل سنجش نوع فعالیت در نظر گرفته شده از این جهت که مخالف شرع و قانون نباشد.

استارت آپ را در مرحله اجرا می توان در قالب شرکت ثبت کرد تا شخصیت حقوقی جدا به خود بگیرد و از این جهت لازم است که تشریفاتی را برای تاسیس شرکت انجام دهند.

شرکتی که باید در قالب آن ثبت شود یکی از انواع شرکت های تجاری مندرج در قانون تجارت است که بیشترین شرکتی که از آن در این باره استقبال می شود شرکت سهامی خاص و شرکت با مسئولیت محدود است.

دیگر شرکت های مثل سهامی عام پیچیدگی خود را دارند و بقیه شرکت ها هم مثل تضامنی و نسبی ریسک زیادی خواهند داشت، برای مطالعه شرکت ها و احکام آنها می توانید در همین سایت به این مطالب مراجعه کنید.

سوالات متداول

استارت آپ به چه معنا است؟

استارت آپ به معنای کسب و کار تازه شکل گرفته و یا شرکت نوپا است که بیشتر در فضای اینترنت می باشد.

مسائل حقوقی استارت آپ ها چگونه است؟

مسائلی مانند ثبت شرکت، کسب مجوز های لازم، تنظیم قرارداد و …

ممنوعیت فعالیت استارت آپ کدام است؟

موضوع فعالیت استارت آپ نمی تواند موضوعی باشد که مخالف شرع یا قانون باشد. برای مثال تسهیل اینترنتی یا راه اندازی سایت قمار یا شرط بندی مخالف قانون و حتی جرم است.