پس گرفتن زمین از منابع طبیعی :ملی کردن جنگل ها و مراتع یکی از اصول ۱۹ گانه انقلاب شاه و ملت بود که تحول عظیمی در حقوق منابع طبیعی ایجاد نمود. به شکلی که بعد از آن قوانین دیگری مانند قانون مربوط به اراضی ساحلی، قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع در جهت حفظ منابع طبیعی تصویب شد.
به دنبال این ملی کردن اراضی و ابطال سند توسط تصویب نامه قانون ملی شدن جنگل ها بود که دعوایی تحت عنوان اعتراض به تشخیص ملی بودن زمین شکل گرفت.
پس دریافت زمین از منابع طبیعی در موردی است که یک زمین ملی اعلام شده و در مالکیت دولت قرار گرفته است.
در اینجا ست که بحث اراضی ملی یا ملی شدن زمین کشاورزی و نحوه پس گرفتن زمین کشاورزی از منابع طبیعی مطرح می شود.
در ادامه پس از اشاره ای به اراضی ملی به این مورد نیز پرداخته خواهد شد.
اراضی ملی چیست؟
اراضی ملی یا زمین های منابع طبیعی به آن دسته از زمین هایی اطلاق می شود که در مالکیت شخص خاصی نیست و زمین هایی هستند که هنوز بدون دخالت انسان فرم ابتدایی و طبیعی خود را حفظ کرده اند اما اگر روی آن فعالیت کشاورزی و.. صورت گرفته باشد به آن زمین اصطلاحا زمین احیا شده گفته می شود.
طبق آنچه در قانون ملی شدن جنگل ها آمده:
ملاک برای ملی بودن با نبودن سابقه احیا است نه مالکیت به عبارتی ساده اگر افراد سند مالکیت جایی را داشته باشند اما روی آن زمین، کار و کشاورزی نشده باشد می تواند ملی اعلام شود زیرا مهم این است که احیا و فعالیت صورت گرفته باشد نه چیز دیگر.
حال اگر زمینی ملی اعلام شود آگهی خواهد شد و زمانی را برای اعتراض نیز در نظر خواهند گرفت.
نحوه ملی شدن زمین های کشاورزی
همچنان که گفتیم با انقلاب سفید در سال ۱۳۴۱ قانون ملی شدن زمین های کشاورزی اتفاق افتاد.
طبق ماده ۵۶ اگر زمین کشاورزی قبل از تاریخ تصویب این قانون احیا شده باشد از منابع طبیعی خارج می شود و ملی محسوب نخواهد شد در غیر این صورت جزو منابع طبیعی است و سند مالکیت آن باطل خواهد شد.
- اما اگر زمینی به اشتباه جزو منابع ملی اعلام شده باشد تکلیف چیست؟
پس گرفتن زمین از منابع طبیعی
معیاری که در این زمینه برای تشخیص امر وجود دارد اسنادی است که در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی موجود هستند.
مانند عکس های هوایی که در آن دهه از مناطق گوناگون برداشت شده که تصاویر سال ۱۳۴۰ برای همین منابع طبیعی گرفته شده است.
که این عکس ها می تواند در تشخیص احیا و غیر آن کمک کند. امکان خرید عکس های هوایی مزبور وجود دارد که با جستجو می توان از آن بهره برد.
عکس هوایی با تشخیص کارشناس مربوطه باید دارای آثاری تشخیص داده شود که در این آثار باید وجود بشر و فعالیت ها و تغییرات در آن را ثابت کند.
پس این تصاویر در جهت تشخیص امر مهم هستند و ویژگی های دیگری نیز وجود دارند که در جای خود به آن اشاره شده است.
که مختصرا برخی از آنان عبارت اند از:
وجود اثر زراعت و کشاورزی یا آثار راه عبور در محدوده مورد نظر وجود قنات یا نهر آب و… که دلایلی بر ملی نبودن زمین هستند.
مرجع صالح برای رسیدگی به اعتراض به اراضی ملی
مرجع صالح برای رسیدگی بدوی به اعتراضات بر تشخیص ملی بودن، در ابتدا هیئت ۷ نفره ای بود موسوم به “هیئت ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده ۵۶ قانون جنگل ها و مراتع مصوب ۱۳۶۷” که به موجب آن قانونی تحت همین عنوان تشکیل شد که تا مدتی نزدیک یک سال صلاحیت رسیدگی داشت.
اما پس از لازم الاجرا شدن قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی در سال ۱۳۸۹ و مطابق تبصره یک ماده ۹ قانون مزبور، رسیدگی به اعتراضات در صلاحیت شعب ویژه ای که از سوی رئیس قوه قضاییه ایجاد می شود قرار گرفت.
پس باید گفت در حال حاضر مرجع صالح برای رسیدگی به اعتراض ملی اعلام شدن زمین شعب ویژه دادگستری می باشد.
تبصره ۱ـ اشخاص ذی نفع که قبلاً به اعتراض آنان در مراجع ذی صلاح اداری و قضایی رسیدگی نشده باشد می توانند ظرف مدت یک سال پس از لازم الاجراء شدن این قانون نسبت به اجراء مقررات اعتراض و آن را در دبیرخانه هیأت موضوع ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده (۵۶) قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب ۲۹/۶/۱۳۶۷ شهرستان مربوطه ثبت نمایند.
و پس از انقضاء مهلت مذکور در این ماده، چنانچه ذی نفع، حکم قانونی مبنی بر احراز مالکیت قطعی و نهایی خود (در شعب رسیدگی ویژه ای که بدین منظور در مرکز از سوی رئیس قوه قضاییه تعیین و ایجاد می شود) دریافت نموده باشد.
دولت مکلف است در صورت امکان عین زمین را به وی تحویل داده و یا اگر امکان پذیر نباشد و در صورت رضایت مالک، عوض زمین و یا قیمت کارشناسی آن را پرداخت نماید.
نتیجه گیری
اراضی ملی زمین هایی هستند که بدون دخالت انسان، شکل اولیه خود را حفظ کرده اند و اگر در آن فعالیتی شده باشد به آن زمین های احیا شده اطلاق می شود.
طبق قانون مزبور اگر قبل از تصویب قانون احیا صورت گرفته باشد از شمول اراضی ملی خارج است.
با تصویب قانون ملی شدن اراضی، راه اعتراضی برای کسانی که به این امر معترض هستند قرار داده شده که پس از تغییرات قوانین اعتراض مزبور در حال حاضر در صلاحیت دادگاه و شعب ویژه دادگستری می باشد.
سوالات متداول
نحوه پس گرفتن اراضی ملی چگونه است؟
در این باره راه اعتراضی که در صلاحیت شعب ویژه دادگستری می باشد پیش بینی شده می تواند با ارائه مدارک و بحث های گفته شده و اثبات آن زمین را از دولت پس گرفت.
رسیدگی به اعتراض ملی اعلام شدن زمین در صلاحیت کجاست؟
این امر با تغییرات قوانین گوناگون در صلاحیت دادگاه ها می باشد که شعب ویژه ای برای آن در نظر گرفته می شود.
ملاک تشخیص زمین ملی یا ملک خصوصی چیست؟
در این باره طبق قانون سند مالکیت ملاک نیست و سابقه احیا دارای اهمیت است.
39 پاسخ
ممنون دوست عزیز
سلام پدرم دارای پروانه چرای دام دوره شاهنشاهی است پسرعموهام بافریب ایشان باپروانه وی اقدام به تصرف مستثنیات قید شده درپروانه پدرم را نمودن ایا پدرم که درقید حیات می باشد میتواند بابت این مستثنیات که توسط پسرعموهام تصرف شده تقاضای صدورسندازمنابع طبیعی کند ممنون
سلام: بله می توانید از این طریق اقدام نمایید
سلام زمینی را درسال ۵۸ در چاف منطقه ساحلی خریداری نمودیم ودر آن خانه کوچک تابستانی ودو حلقه چاه زده شد بعد از چندین سال( استفاده نکردن از ملک متروکه شد ولی بقایای زندگی باقیست) ، اعلام شد جزو اراضی ملی است وبعد از پیگیری طبق ماده۳۴ از منابع طبیعی خریداری کردیم وسند مالکیت درسال ۸۷ گرفتیم،این منطقه چند سال است شهر شده، درخواست مجوز کردیم به ما اعلام شد کاربری پارک جنگلی شده و باید برای تغییر کاربری به کمیسیون ماده ۵ برود، درخواست دادیم ولی متاسفانه در کمیسیون هم رد شد منتظر ابلاغ آن به شهرداری هستیم، لطف میکنید راهنمایی بفرمائید چگونه میتوانیم کاربری مسکونی زمین را پس بگیریم.متشکرم
سلام..زمینی در شمال داریم در سند ۴هزارمتر ثبت شده.پشت همین زمین،زمینی به ابعاد۷۰۰متر درتصرف جنگلبانی رفته،.باید چه اقدامی انجام دهیم.سند منگوله دار است.و تعداد وارثین زیاد
سلام: می توانید در دادگاه عمومی از جنگلبانی به خاطر تصرف عدوانی طرح دعوا کرده و درخواست رفع تصرف را بخواهید.
سلام. ۲۴ ساعت اب وزمین کشاورزی در تصرف کشاورز ۹ساعت برای ارباب طبق اسناد ولی هیچ فعالیتی انجام نداده هر چه زحمت کشیده متوجه کشاورزبوده حدود شصت سال حال باتوجه به دعوایی که داشتیم بدون هماهنگی کشاورز فروختن به شخص دیگری.ایا میشو دقانونی مانع شد که این ملک به خود کشاورز برسد ویا تقاضای حق ریشه ودسترنج ویا هرچیز دیگری کهحق کشاورز از بین نرود انجام داد..ممنون ۰۹۱۳۰۶۵۱۱۹۲محمدی
سلام. زمین کشاورزی که به صورت زمین صاف بوده ولی الان بعداز شصت هفتاد سال باغ پسته زار خوبی شده وچون پلاک ثبتی به نام ارباب قدیم بوده حال به شخص دیگری فروختن نسبت به حسب السهم خودشان .ایا هیچ راه قانونی وجود دارد که بتوان مانع شد که به خود کشاورز برحسب اینهمه زحمات بمدت ۶۰سال برسد.تشکر…مقدار۱۲ساعت بعداز چهارپنج سال سند اصلاحات ارضی بعنوان نیمه کاری بنام کشاورز شده ولی نیمه زمین خود ارباب از سال ۱۳۵۰ به بعد هم دست کشاورز فعالیت شده ایا میشود تقاصای حق ریشه وحق دسترنج کرد
با سلام قسمتی از باغ دارای سند شش دانگ اینجانب ملی اعلام شده و به اداره راه وشهرسازی واگذار شده بود، پس از طرح دعوی از سوی اینجانب بر علیه اداره منابع طبیعی و راه و شهر سازی و اثبات مالکیت و حکم بر خروج از ارضی ملی توسط دادگاه بدوی و تجدید نظر ، اداره راه و شهرسازی از ابطال سند صادر شده خود امتناع میکند.
آیا اداره راه و شهر سازی می تواند مالکیتی که دادگاه رای قطعی صادرکرده را نپذیرد؟
باسلام پدربزرگ پدرم درگذشته دارای ۸فرد زمین کشاورزی طبق مدارک بوده است-که بعداز آن که زمینها منابع ملی اعلام میشه پدربزرگ من دنبال کار را میگیره که ازاین کار جلوگیری شود که مانع ملی شدن زمینها شود-بعداز آن پدربزرگ من فوت میکنه عموی من طرح را بنام خودش میگیره – راهی هست که پدر من اقدام کنه – سپاسگزارم
بآ سلام میتوانید به دادگاه حقوقی دادخواست استرداد زمین بدید.
سلام: بله
باعرض سلام. جناب این پاسخی که فرستاید- برای من است-ممنون میشم راهنمائی کنید
با سلام بنده زمینی کشاورزی دارم ب مساحت ۱۴۲۰۰ متر برای اخذ گواهی رفتم منابع طبیعی اونجا گفتن حدود ۹۰۰ مترش جزو منابع طبیعیه واین مقدار درست بر زمین رو شامل میشه و چون فنس کشی کردم الان میگن ۶ متر باید عقب روی کنی من چ باید بکنم ، واقعا دارن اذیت میکنن کل زندگیم این زمینه ، ایا بحث مربوط ب تداخل در این مورد صدق میکنه ؟ لطفا راهنمایی بفرمایید ، بهم میگن بیا تعهد بده واقعا مستاصل شدم چ کنم . ضمنا از یکی پرسیدم گفت پلاک رو میشه تداخل برد و قسمتی از پلاک نمیشه لطفا راهنمایی بفرمایید سپاس از همراهیتان
با سلام ،پدربزرگم قطعه زمینی به مساحت یک هکتار داشته که به صورت باغ دیم انگور در اراضی شیب دار بوده ،اکنون پس از گذشت چندین سال رهایی درختان انگور خشکیده و نابود شده اند و چندین اصله درخت بلوط در زمین مد نظر روییده است ،آیا احتمال باز پس گیری زمین و احیای مجدد آن وجود دارد؟؟؟با تشکر
سلام خسته نباشید .پدرم دارای زمینی مسکونی است که در سال ۹۶جی پی اس زدیم بریم منابع طبیعی .شفاعی به من گفتند مستثنیات است .الان جدیدا اومدن تو طرح کاداکستر زمین ما رو ملی زدن .ما الان هیچ مدرکی از این ک مستثنیات بوده نداریم .فقط یک خونه قدیمی کلنگی ۵۰ ساله تو زمین ما هست .الان ما چطوری زمین رو از ملی خارج کنیم .مستثنیات کنیم ؟
سلام: باید اثبات مالکیت نمایید و اگر مورد تصرف منابع طبیعی بوده باشد باید به طرفیت منابع طبیعی دعوای تصرف عدوانی مطرح نمایید
۲۰۰۰ متر زمین ساحلی دارای سند منگوله دار که از تعاونی مسکن کارمندان وزارت کشاورزی به پدر بزرگم واگذار شده در سال ۷۳ توسط کمیسیون ما ده ۳۲ موات و سند باطل به نام دولت سند جدید و بعد به کشتیرانی واگزار شده ، وتا این تاریخ هیچ عملی روی آن صورت نگرفته است سال ۷۶ شکایت میکنیم توسط وکیل ولی راه به جایی نمیبرد و در تجدید نظر هم در سال ۹۵ رای قطعی صادر میگردد ، وکیل ما مدعی است اگر زمین منشا واگزاری دولتی دارشته باشد نمیتواند موات باشد
فکر میکنید راه حلی هنوز برای ما باقی مانده و امیدی هست ؟
سلام پدرم الان نزدیک به ۴۰ سال هست داخل منطقه بنام دشت الله هستیم ولی پروانه چرای دام نداریم باید چجور درخواست کنیم
سلام میتوانید جواب بنده بدید ممنون
سلام
خانواده مادری من زمینی در اراضی لواسان داشتند که دارای پلاک ثبتی نیز بوده.ولی وقتی برای گرفتن سند اقدام کردند متاسفانه منابع طبیعی حکم به منابع بودن زمین کرد.در صورتی که طبق نقشه هوایی سال ۴۲ این زمین زمین زراعی بوده و کشت و زرع میشده. چگونه میتونیم این زمین رو پس بگیربم. به چه مرجعی باید پناه ببریم لطفا راهنمایی نمایید. متشکرم
سلام.وقت بخیر
پدربزرگم سال ۴۰ باغ انجیر و انگور داشته و بعلت فوت پسرش خونه نشین میشه و نمیتونه ب باغ رسیدگی کنه و فوت میشن هنوز چند تا از درختا باقی مونده و دیگه کسی نبوده ک بخواد ب باغ رسیدگی کنه
ب مرور زمان خیلی از درختها خشک میشن و دیواره های سنگی باغ وجود داره و چند اصله درخت هم باقی مونده
الان منابع طبیعی میگه جز منابع ملی هست و اعتراض کردیم و پرونده تشکیل دادیم و چند نفر ب عنوان شاهد هم بردیم و نوشته ای هم هست ک خود رییس منابع طبیعی شهرستان گفت این برگه حکم سند داره
پرونده مون از دادگاه برگشت خورد ب علت ناقص بودن
مجدد ارسال کردیم
اما جواب مشخصی برامون نیومد
و گفتن باید مجدد دادخواست بدید
ممنون میشم راهنمایی بفرمایید
باسلام ما در روستایی در قزوین زندگی میکنیم که منابع طبیعی بخشی از زمین زراعی ما را جز منابع طبیعی اعلام کرده ولی بعد مدتی همان زمین را با اخذ پول به نفع یکی از هم روستایی هامون آزاد کرده و مجوز بهش دادن ایا میتوانیم از منابع طبیعی شکایت کنیم
سلام وقت بخیر
پدر م سال ۱۳۳۷ زمینی در شهر ورامین خریده به مساحت ۴۵۰۰ متر و سند رسمی دارند ، و در سند ذکر شده که این زمین قنات داشته ، این زمین جزو منابع طبیعی اعلام شده ، آیا میشود با استناد به وجود قنات و چاه زمین رو پس گرفت ، چون من شنیدم که خاک رو کارشناس بررسی میکنه و اگر در این زمین کشاورزی می شده می شود زمین را پس گرفت،. ممنون راهنمایی بفرمایید
سلام زمینی دارم که درآن احیا صورت گرفته آثارکشاورزی دارد درخت کاشته شده سنگ چین اطراف اما منابع طبیعی دست زوی آن گذاشته ونمی گذارد درآن کشاورزی کنم لطفا راهنمایی فرمایید .
سلام خسته نباشید .ما زمینی به مساحت حدود ۶ هزار متر داریم که که داری سند قدیمی دست جمعی متعلق به سال۱۳۲۴ میباشد که در دادگاه تجدید موفق شدند حکم واگذاری زمین را بگیرند که در حال حاضر منابع طبیعی مدعی زمین میباشد و زمین مذکور در نقشه هوایی نمیباشد .آیا این سند قدیمی میتواند مارو کمک کند.تشکر
این زمین مذکور در دادگاه تجدید نظر املاک واگذاری به صورت دسته جمعی حکم خورده .و تقریبا زمینهای یه منطقه وسیعی در آن قید شده .
سلام وقت بخیر ما یک قطعه زمین ۳۰۰۰متری داریم که منابع طبیعی تصرف کرده و میگه جزء اراضی ملی هست تصاویر هوایی دهه ۴۰ رو گرفتیم زمین کشاورزیه و متاسفانه پدر بزرگم به علت مریضی نتونسته برای زمیناش سند بگیره الان من با استناد به تصویر هوایی میتونم از کمیسیون ویژه پیگیری کنم و زمینم رو از منابع طبیعی پس بگیرم؟ ممنون میشم اگه راهنمایی کنین
سلام وقت بخیر پدر من یه زمینی دارند که سال ٨٨ خریدن دارای قولنامه و وکالت محضری هم هست منابع طبیعی دست روی زمین گذاشته و به زمین شهری داده آیا امکانش هست که بتونیم پس بگیریم؟!
سلام من ۲۰۰۰متر واقع در مشهد از اراضی امامیه به ادرس ایت اله هاشمی رفسنجانی خیابان رحمانیه دارم که ملی اعلام کردن ودر اختیار مسکنو شهرسازی قرار گرفته طبق نظر هست کارشناسی زیربط نقشه هوای سال۴۱و ازمایش خاک ملی ننیباشد جزو مستثنیات شناخته شده مسکنو شهرسازی همکاری نمیکنه ممنون میشم کمکم کنید حاضرم بابتش انجام سریع کار سی درصد از زمین رو بدم زمینم ازاد بشه
سلام ۶قطعه زمین داشتیم که فروختیم و بعد دو سال اونای ک زمین فروختیم بهش از ما شکایت کردن که زمین کلاهبرداری فروختن به ما و بعد چندین دادگاه که دفاع کردیم آخر سر زمینی که فروختیم منابع ملی اعلام کرد ماله ما است و نباید میفروختید و الان باید برای هر زمین چندین برابر پول بدیم به اونای ک زمین فروختیم الان چیکار کنیم لطفا راهنمایی کنید
با عرض سلام و خسته نباشید خدمت شما ما یه زمین داریم لب جاده نزدیک دوهزار مترش صافه و اباده ولی به جنگل وصله و این زمین از پدربزرگمون به ما ارث رسیده تا جایی که میدونیم با حدس و گمان مستثنیات نداره ولی تقریبا از سال ۱۳۵۶پدرم اونجا کشاورزی می‌کرده درحال حاضر هم یونجه زاره والان هم بالای ۲۰سال هست که یه بنای چوبی اونجا داریم میخواستم بدونم که آیا میشه برای این زمین اقدامی بکنیم از حالت منابع طبیعی دربیاد و ما اونجا یه کارو کاسبی راه بندازیم و ساخت جدید داشته باشیم حداقل کانکسی الاچیقی اضافه کنیم راهنمایی بفرمایید ممنون میشم
سلام: اگر از حالت زراعی خارج نشود مثلا بخواهید دامداری کنید ایرادی ندارد ولی اگر بخواهید تغییر کاربری دهید باید از جهاد کشاورزی مجوز بگیرید
سلام.ملکی قدیمی که رای دادگاه در سال ۱۳۳۵ به نفع تعدادی از اهالی محل صادر شده است.تعدادی از اسامی قید شده در حکم دادگاه بدون نام خانوادگی میباشد.یکی از اهالی محل از این مورد سو استفاده و با توجه به تشابه اسمی،نام خانوادگی خود را اضافه نموده است.ایا راهی وجود دارد که این مورد حل شود.ضمنا کلیه کسانی که رای به نامشان صادر شده‌در قید حیات نیستند
سلام: برای اینکار باید به یک وکیل متخصص متوسل شوید زیرا به تنهایی امکان حل این مشکل وجود ندارد
سلام بنده زمینی را حدود ۲۵ سال پیش به صورت شخصی از بخشداری خریداری نمودم ۳ سال میباشد با اخذ پروانه و کد یکتا و طرح هادی ساخته شده و حال برای تمدید پروانه دهیاری استعلام از منابع طبیعی گرفته پاسخ داده به مالکیت اراض منابع طبیعی میباشد جهت رفع این مورد چکار باید کرد
باسلام. زمین کشاورزی پدر بزرگم در حال حاضر ملی اعلام شده. سال ۳۷ باسند ۶دانگ خریدن. هرچند میدونم سند ملاک نیست. الان هم زمین کشاورزی هست و میکاریم. کل روستا هم شاهد هستن. امکانش هست شکایت کنیم و زمین یا عوض زمین رو بگیریم؟ کل زمین چند دهه هست کشاورزی میشه با حقابه. اگر امکانش هست بفرمایین نحوه شکایت در قالب شکواییه باشه یا درخواست؟ و مخاطب به کجا؟ حضوری ببریم به اداره مربوطه تسلیم کنیم یا از طریق دفتر خدمات قضایی؟ باتشکر
سلام خسته نباشید دو سوال داشتم در خدمتتون ۴ سال پیش یک زمین رو خریداری کردم بصورت قولنامه ای و هیچ سندی نداشت آیا الان میتوانم برای گرفتن سند اقدام کنم ؟
سوال دوم پدرم ۲۸ سال پیش در روستا زمین کشاورزی داشته ولی بعد از آن که از آن روستا نقل مکان کرد از آنها استفاده نکرد و زمین ها کلا مثل چراگاه شده آیا من میتوانم بعد این همه سال اون زمین ها رو دوباره بکارم استفاده کنم ؟
سلام:بله می توانید از طریق اداره ثبت اقدام به اخذ سند نمایید و برای سوال دوم هم اگر زمین معطل افتاده باشد و جز زمین موات شده باشد دیگر قابل پس گیری نیست