قرارداد به توافق دو یا چند نفر حاصل می شود و این توافق آثار حقوقی در بر دارد که یکی از طرفین را متعهد در برابر دیگری می کند. در واقع هر دو طرف در مقابل هم تعهداتی را بر عهده خواهند گرفت.
به عبارت دیگر از راه های تملک و مالکیت همین بستن قرارداد و توافق طرفین است.
آنچه در قرارداد ها لازم به ذکر است این است که لازم نیست حتما کتبی باشد بلکه یک قرارداد ممکن است که شفاهی هم باشد اما نوشتن و مکتوب کردن قرارداد به صلاح است و منافع زیادی را در بر دارد.
آنچنان گفتیم همین چند لفظ که به کار برده می شوند و شاید هم به کار برده نشود و به صورت داد و ستد انجام شود برای طرفین تعهداتی را در بر خواهد داشت.
لذا در قرارداد هایی که متضمن جابه جایی ثروت زیادی است بستن یک قرارداد به راحتی نمی باشد زیرا ممکن است در اثر غفلت از یک سری نکات و پیش بینی هایی در قرارداد بعد منجر به ایجاد اختلاف شود.
با این مقدمه لازم است که قبل از انعقاد قرارداد و یا هنگام نوشتن آن به یک سری نکات ضروری توجه داشته باشید.
در این گفتار قصد داریم تا به نکاتی از این دست اشاره ای داشته باشیم.
پیش بینی ضمانت اجرای انجام ندادن تعهد توسط دیگری
در قراردادی که منعقد می کنید بهتر است ضمانت اجرایی برای زمانی که طرف مقابل شما تعهد خود را انجام نمی دهد پیش بینی کنید.
برای مثال اگر طرف مقابل چک داده است؛ شرط کنید در صورتی که چک، پاس نشود حق فسخ معامله را خواهید داشت یا اینکه معامله در صورت پاس نشدن چک منفسخ شود در حالت دوم بدون آنکه شما اعلام فسخ کنید خود به خود عقد فسخ می شود.
توافق بر خلاف قانون در بسیاری از موارد
آنچه قابل ذکر به نظر می آید این است که در قانون موادی وجود دارند که شما می توانید در هنگام قرارداد بر خلاف آن توافق کنید که البته بستگی به این دارد طرف مقابل هم قبول کند و همچنین بستگی به قدرت معاملی و چانه سازی فرد دارد.
برای مثال بعد از فروش خانه شرط کنید که این خانه از ۳ ماه به خریدار منتقل می شود.
عبارات در در معنای حقوقی دقیق استفاده کنیم
از آنجایی که در صورت پدید آمدن اختلاف، منبع تفسیر قاضی از اراده های طرفین همان قرارداد می باشد؛ لذا نیاز است که کلمات و واژگان را درست به کار ببرید.
برای مثال در مثالی که در بالا گفتیم واژه “فسخ” از واژه “منفسخ” متفاوت هستند و اگر شما بگوید ظرف چند هفته در صورت پاس نشدن چک حق فسخ دارم فرق می کند تا اینکه بگویید در صورت پاس نشدن چک قرارداد منفسخ می شود.
زیرا در حالت اول عقد تا زمانی که فرد فسخ نکرده صحیح و پا برجاست اما در حالت دوم بدون اراده عقد منحل می شود.
در نظر گرفتن قوانین آمره
برخی قوانین بر خلاف موردی که در بالا گفتیم قابل تغییر هستند و اصطلاحات تخییری هستند یعنی فرد می تواند همان عبارت قانون را برگزیند هم آن را تغییر دهد اما در برخی مواد که اصطلاحات آمره و امری نامیده می شوند نمی توان بر روی آن توافق کرد و اگر هم توافق بشود باطل می باشد.
اموری که بر خلاف شرع و قانون می باشند باطل هستند.
حتی اینکه ما نمی توانیم شرط خلاف شرع را در قرارداد بگنجانیم زیرا باعث بی اثر شدن آن شرط و گاها باعث بطلان آن عقد خواهد بود.
برای مثال اگر با طرف مقابل در خفا قرارداد فروش ماشین را منعقد کنیم و ضمن آن شرط کنیم فلان مقدار از مواد مخدر را از یک شهر به شهر دیگر منتقل کند این توافق باطل می باشد.
مشاوره گرفتن از کارشناسان مربوطه
در تنظیم قرارداد بهتر است برای محکم کاری از فرد مشاور حقوقی یا وکلا استفاده بشود در هر حال افراد عادی از ریز و درشت امور حقوقی آگاه نیستند و فرد آشنا به قرارداد ها بهتر می تواند به این امر کمک کند.
تا بعد ها اختلافی حاصل نشود و یا به حداقل برسد.
پیش بینی چگونگی جبران خسارت
این بند هم در قرارداد لازم است رعایت شود.
برای مثال ممکن است فرد از تعهداتی که کرده سر باز بزند لذا به شما خساراتی وارد شود شما می توانید پیش بینی کنید در صورت عدم انجام تعهد فرد باید به این نحو جبران خسارت کند.
معمولا در این باره از نهاد وجه التزام استفاده می کنند زیرا در وجه التزام مبلغی مقطوع در نظر گرفته می شود که هم فرد از ترس جبران آن تلاش خود را برای ایفای تعهد انجام دهد و هم لازم نیست برای مطالبه آن، فرد، ورود خسارت را اثبات کند در حالی که در باقی موارد اگر وجه التزام پیش بینی نشود لازم است که ورود خسارت و رابطه علیت ثابت شود.
تعیین شیوه پرداخت
این نکته هم مهم به نظر می رسد که از ابتدا در قرارداد درج شود.
برای مثال خریدار چگونه مبلغ و قیمت قرارداد را پرداخت می کند آیا به صورت چک است یا به صورت چند قسط این کار را انجام می دهد و طبیعتا باید مبلغ قرارداد هم مشخص شود به طور دقیق لذا اگر یکی از عوضین دقیق تعیین نشود ممکن است به اساس عقد خدشه وارد کند و عقد باطل شود.
برای مثال حتی قرارداد هم شفاهی باشد فرد نمی تواند بگوید این ماشین را می فروشم به تو به ۲۰۰ میلیون تومان البته هر چقدر که می خواهی بپرداز.
زیرا این شرط مجهول است و باعث باطل شدن آن می شود.
تعیین شروط و تعهدات
در ابتدا اشاره ای به تعهدات طرفین شد.
در هر قراردادی مخصوصا عقود معوض هر کسی تعهدی بر عهده دارد لذا لازم است در یک بخش جداگانه به ترتیب این تعهدات طرفین درج شود آن هم به طور واضح و شفاف که اماکن تفاسیر گوناگون از آن نشود.
نتیجه گیری
بستن قرارداد به خصوص در جاهایی که بار مالی زیادی جابه جا می شود و یا تعهدات سنگینی بر طرفین بار می شود بسیار حائز اهمیت است زیرا هر غفلتی در نحوه نوشتن آن می تواند منجر به اختلاف شود و عقد را متزلزل کند.
لذا لازم است در بستن قرارداد به نکاتی توجه شود که چند مورد آن را در بالا توضیح دادیم.
مواردی مثل نحوه جبران خسارت و چگونگی جبران خسارت. تعیین تعهدات طرفین و…
سوالات متداول
چه نکاتی برای بستن قرارداد ضروری است؟
نکاتی مثل پیش بینی جبران خسارت. پیش بینی ضمانت اجرا عدم انجام تعهد، پیش بینی تعیین نحوه پرداخت و…
آیا در قرار داد می توان هر شرطی را درج کرد؟
بله در قرارداد هر شرطی را می توان درج کرد مگر آن که خلاف قانون آمره و شرع باشد.
چگونه می توان در قرار داد تا ماه حق فسخ داشته باشم؟
در اینجا می توان از شرط خیار استفاده کرد به این معنا که تا مدتی معین که حتما باید معین باشد شما حق بر هم زدن قرارداد را خواهید داشت. و اگر مدت تعیین نشود باطل خواهد بود. برای مثال اینگونه درج شود تا ۱ ماه از تاریخ قرارداد حق فسخ برای فروشنده یا خریدار وجود دارد.