با گسترش جوامع و پیچیده تر شدن روابط افراد با یکدیگر، هر روزه شاهد وضع قوانین و مقررات جدیدی جهت نظم اجتماعی و هماهنگی بین افراد در مسیر رشد و توسعه و حفظ منافع افراد هستیم.
در این میان ممکن است به دلایل مختلفی تعارض منافع پیش بیاید یا اینکه برخی افراد به خاطر کسب سود و منفعت بیشتر، حقوق دیگران را نادیده بگیرند.
در اینجا شخصی که حقوق قطعی اش پایمال شده باید به طرح شکایت علیه آن شخص سودجو و متخلف اقدام کند تا از این طریق بتواند حقوق خود را بازستاند.
مراجعه به وکیل خوب و دارای دانش و اطلاعات کافی در زمینه مورد شکایت می تواند نقش مهم و تعیین کننده ای در روند دادرسی و استیفای حقوق بزه دیده یا شخص متضرر داشته باشد.
از طرفی با توجه به تعداد زیاد وکیل در جامعه ممکن است برخی از وکلایی که دانش و اطلاعات کافی در زمینه ای را ندارند و یا حتی ممکن است حق به نفع شخص شاکی نباشد یا دلایل و مدارک کافی نیز در دست او نباشد، اقدام به امضای قرارداد وکالت با موکل کنند که بعد از صرف کلی زمان و هزینه، ممکن است نتوانند حقوق شخص را به او بازگردانند و در نتیجه موجبات ضرر بیشتر برای این شخص را فراهم کنند.
در این تحقیق به برخی از ویژگی هایی که لازم است یک وکیل موفق از آن برخوردار باشد اشاره خواهیم کرد.
وکالت چیست و وکیل کیست؟
در مورد تعریف وکالت در لغت باید گفت که به معنای «واگذار کردن» می باشد، اما در اصطلاح علم حقوق، عقد وکالت طبق ماده ۶۵۶ قانون مدنی عبارت است از:
«وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می نماید».
پس وکالت یک نوع عقد است و همانگونه که هر عقدی باید دو طرف داشته باشد، این عقد نیز داری دو طرف می باشد که عبارتند از وکیل و موکل.
اما در مورد اینکه وکیل کیست نیز باید بر اساس تعریف عقد وکالت گفت:
«وکیل کسی است که با انعقاد عقد وکالت با شخصی دیگر اعم از حقیقی یا حقوقی، برای انجام کاری، نایب آن شخص می شود».
با توجه به دو طرفه بودن رابطه وکالت باید به حقوق و تعهدات یک وکیل موفق و موکل او توجه شود.
تعهدات وکیل در برابر موکل چیست؟
در مورد تعهدات وکیل در قانون مدنی از مواد ۶۶۶ تا ۶۷۳ به آنها اشاره شده است که مهمترین آنها عبارتند از:
در مورد تقصیر و کوتاهی وکیل در انجام امور مربوطه در صورتی که موجب ورود خسارت به موکل شود، ماده ۶۶۶ قانون مدنی بیان می دارد:
«هرگاه از تقصیر وکیل خسارتی به موکل متوجه شود که عرفاً وکیل مسبب آن محسوب میگردد، مسئول خواهد بود».
همچنین ماده ۶۶۷ نیز بیان می دارد:
«وکیل باید در تصرفات و اقدامات خود مصلحت موکل را مراعات نماید و از آنچه که موکل بالصراحه به او اختیار داده یا بر حسب قرائن و عرف و عادت داخل اختیار اوست، تجاوز نکند».
بنابراین اگر چنانچه در اموری که دارای اختیار نبوده است اقدامی انجام دهد، اقداماتش غیر نافذ خواهد بود، البته در چنین مواردی اجازه بعدی موکل نیز می تواند موجب صحیح شدن این اقدامات گردد.
تعهدات موکل در برابر وکیل چیست؟
شاید مهمترین تعهد موکل نسبت به وکیل، بحث پرداخت حق الوکاله باشد که ماده ۶۷۵ قانون مدنی در این زمینه بیان می دارد:
«موکل باید تمام مخارجی را که وکیل برای انجام وکالت خود نموده است و همچنین اجرت وکیل را بدهد؛ مگر اینکه در عقد وکالت، طور دیگر مقرر شده باشد».
همچنین با توجه به اینکه عقد وکالت یک عقد جایز می باشد، این امکان برای وکیل فراهم باشد که هر زمانی که از ادامه کار منصرف شد، زمینه برای فسخ قرارداد برای او فراهم باشد.
ویژگی های یک وکیل موفق چیست؟
- هر شغلی دارای یکسری معیارها و ضوابطی می باشد و کسانی که در آن حرفه مشغول به فعالیت هستند باید به آن اصول و ضوابط پایبند باشند. پایبندی هرچه بیشتر این افراد به اصول و ضوابط آن شغل موجب برجسته شدن و امتیاز برای صاحبان آن مشاغل خواهد شد. برای مثال کسی که در شغل پزشکی مشغول به فعالیت می باشد لازم است ضمن داشتن دانش و اطلاعات کافی در این زمینه، به هدف والایی در شغل خود نیز بیاندیشند که همان ارمغان سلامتی و تندرستی برای افراد می باشد، ضمن اینکه یک پزشک باید رازدار و به نوعی محرم بیماران خود نیز باشد. در رابطه با شغل وکالت و یک وکیل موفق نیز همین امر صادق است، یعنی یک وکیل موفق و امانت دار باید ضمن رازداری، مطالبی که به او گفته می شود را به عنوان امانت نزد خود نگه دارد و تمام هدفش این باشد که برای استیفای حقوق شخص مظلوم تمام تلاشش را بکار گیرد.
- از دیگر ویژگی هایی که لازم است یک وکیل موفق، دارای آن باشد این است نسبت به حق الوکاله قانع باشد و درپی این نباشد که با گرفتن حق الوکاله های سنگین، اقدام به استیفای حقوق دیگران بکند، متأسفانه در برخی مواقع شاهد رفتارهایی از سوی برخی وکلاء هستیم که علاوه برگرفتن حق الوکاله مصوب، به طرق دیگری نیز اقدام به گرفتن حق الوکاله از موکل می کنند که با این کار گذشته از اجحاف بزرگی که ممکن است در حق موکل باشد، در زمینه پرداخت مالیات نیز زمینه برای فرار مالیاتی را فراهم می کند که انجام چنین رفتارهایی از فردی که باید مطیع قانون باشد، بسیار بعید و ناروا خواهد بود.
- داشتن صداقت که نه تنها در دین اسلام؛ بلکه در سایر ادیان نیز مورد تاکید و توجه بسیار قرار گرفته است، باید در تمامی مشاغل و در تمامی زمینه های زندگی رعایت شود، مخصوصاً در این حرفه که بطور مستقیم با حق مردم در ارتباط می باشد. بنابراین زمانی که یک وکیل موفق به هر شکلی احساس کند که حق با موکلش نبوده یا موکلش در موضوع مطروحه، ذیحق نیست، لازم است صادقانه این موضوع را به او گوشزد کند و به او بگوید که در آن قضیه ذیحق نیست و اگر قبول نکرد باید سعی کند با دادن مشاوره مناسب با زبان ساده، به طوری که موکلش بتواند متوجه شود، او را قانع کند، نه اینکه او را با دلایل واهی سرگرم کند تا به هر طریقی بتواند از او حق الوکاله بگیرد؛ ولی متأسفانه در برخی مواقع شاهد افرادی هستیم که با علم به اینکه موکلش ذیحق نیست، اقدام به پذیرفتن وکالت و دفاع از شخصی می کنند که هیچ حقی در آن زمینه ندارد.
- نکته دیگری که مربوط به همین بحث صداقت وکیل می باشد این است که اگر وکیلی به هر دلیلی در موضوعی دارای تخصص و اطلاعات کافی نیست، بهتر است صادقانه موضوع را به موکلش بگوید و با راهنمایی کردن او به سوی وکلایی که در آن زمینه دارای تخصص کافی هستند، زمینه لازم برای استیفای حق موکل، فراهم کند؛ نه اینکه به هر طریقی تلاش کند تا پرونده را از آنِ خود کند، چه بسا که در طول دادرسی، از ادامه مسیر بازبماند و نتواند پرونده را به نتیجه مطلوب برساند و با این کار موجبات خسارت موکلش که ذیحق هم بوده را فراهم آورد.
- از دیگر ویژگی هایی که می توان برای یک وکیل خوب و موفق و حرفه ای برشمرد این است که در بررسی پرونده و یافتن راه حل برای استیفای حق، آنچه که مربوط به موکل می باشد را در واقع از آنِ خود بداند و طوری با دلسوزی و صداقت رفتار کند که گویی می خواهد حق خودش را مطالبه کند.
- نکته ای که گاهی اوقات ممکن است افراد در برخورد با وکیل، با آن روبرو شوند این است که برخی وکلاء اقدام به انجام وکالت و گرفتن حق به صورت تضمینی می کنند که این مسأله نه تنها دور از شأن و حرفه وکالت می باشد؛ بلکه از نظر قوانین وکالت، نوعی تخلف محسوب شده و موجب مسئولیت انتظامی وکیل خواهد شد؛ زیرا تعهد وکیل در مقابل موکلش، تعهد به وسیله است نه تعهد به نتیجه، یعنی در صورتی که به یقین برسد که موکلش ذیحق می باشد باید تمام تلاش خود را برای استیفای حق موکلش انجام بدهد، حال ممکن است موکل به حق خودش برسد یا به هر دلیلی به حق خودش نرسد.
- داشتن ظاهر مناسب نه تنها در دین اسلام بلکه در سایر ادیان نیز مورد توصیه قرار گرفته و از طرفی نیز در دنیای امروز لازمه زندگی اجتماعی می باشد، این مسأله در رابطه با شغل وکالت از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد، البته نباید در این موضوع زیاد إفراط شود به گونه ای که موجب جلب توجه و به نوعی تابلو شدن یک وکیل گردد؛ زیرا این مسأله یعنی تابلو شدن، طبق دستورات اسلام، حرام می باشد.
- آگاهی و به روز بودن وکیل نیز مسأله مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد؛ یعنی یک وکیل خوب و باسواد علاوه بر داشتن اشراف نسبت به قوانین و تبصره های آن، باید نسبت به آئین نامه ها، بخش نامه ها و همچنین آرای وحدت رویه نیز اطلاعات کافی و به روز داشته باشد، ای بسا که عدم آگاهی او در این زمینه ها موجب شود تا نسبت به قبول یک پرونده ای اقدام کند؛ ولی در ادامه راه متوجه شود که فلان قانون نسخ شده است و بدین ترتیب نتواند به درستی حق موکلش را استیفاء کند.
- شجاعت نیز از دیگر ویژگی های برجسته یک وکیل موفق می باشد. با توجه به اینکه قضاوت و وکالت به عنوان دو بال برای به پرواز درآمدن فرشته عدالت، فعالیت می کنند، لازم است که نه تنها وکیل، بلکه قضات نیز انسان هایی شجاع باشند و از هرگونه تهدیدی که ممکن است خدای ناکرده از سوی هر شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی صورت می گیرد، باعث ترس آنها و زیر پا گذاشت حق نشود.
نتیجه گیری
با توجه به اینکه وکالت، یک عقد می باشد؛ لذا لازم است که دارای دو طرف باشد که عبارتند از وکیل و موکل.
این عقد از نوع عقود جایز می باشد یعنی عقدی است که هرکدام از طرفین در هر زمان اراده کنند می توانند آن را فسخ کنند.
در این عقد هر یک از طرفین دارای تعهداتی می باشند که در این رابطه باید مهمترین تعهد وکیل موفق را تلاش برای استیفای حقوق موکل عنوان کرد و مهمترین تعهد موکل نیز پرداخت حق الوکاله وکیل طبق قانون یا قرارداد می باشد.
با توجه به اینکه تعهد وکیل در عقد وکالت، تعهد به وظیفه است نه تعهد به نتیجه؛ لذا هیچ وکیلی حق ندارد که به موکلش تضمین بدهد که حتماً حق او را خواهد گرفت.
این عمل نه تنها از نظر حرفه ای درست نیست؛ بلکه موجب تخلف انتظامی وکیل نیز خواهد شد.
یک وکیل خوب و موفق باید دارای ویژگی ها و صفاتی باشد که مهترین آنها را می توان اینگونه برشمرد:
داشتن صداقت، رازداری، دلسوز بودن، قانع بودن، رعایت آداب ظاهری، داشتن علم و آگاهی و سواد، به روز بودن، شجاعت در تمام زمینه ها از جمله زمینه شغلی مربوط به وکالت.
سوالات متداول
وکالت چیست؟
وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می نماید.
مهمترین تعهد وکیل چیست؟
مهمترین تعهد وکیل این است که باید در تصرفات و اقدامات خود مصلحت موکل را مراعات نماید و در راه استیفای حقوق او از هیچ تلاشی فروگذار نکند.
مهمترین تعهد موکل چیست؟
مهمترین تعهد موکل این است که باید تمام مخارجی را که وکیل برای انجام وکالت خود نموده است و همچنین اجرت وکیل را بدهد؛ مگر اینکه در عقد وکالت، طور دیگر مقرر شده باشد.
مهمترین ویژگی یک وکیل چیست؟
صداقت، رازداری، دلسوز بودن، قانع بودن، رعایت آداب ظاهری، داشتن علم و آگاهی، به روز بودن، شجاعت.
تعهد وکیل در موضوع وکالت چگونه است؟
تعهد وکیل در موضوع وکالت، تعهد به وظیفه است نه تعهد به نتیجه یعنی وکیل گرفتن رای را تضمین نخواهد کرد.
آیا وکیل می تواند به صورت تضمینی قبول وکالت کند؟
خیر، نه تنها چنین حقی ندارد؛ بلکه این عمل او نوعی تخلف محسوب می شود.