در قانون مدنی وقتی از بحث نکاح سخن به میان می آورد در فصل سوم از باب اول در موانع نکاح در ماده ۱۰۶۰ این گونه بیان حکم می کند.
“ازدواج زن ایرانی با تبعه‌ی خارجه در مواردی هم که مانع قانونی ندارد موکول به اجازه‌ی مخصوص از طرف دولت است.”
طبق حکم این ماده برای این که یک زن ایرانی به عقد نکاح تبعه خارجی در بیاید باید پروانه و و اجازه دولت ایران را بگیرند.
برای این امر زن ایرانی فرقی نمی کند که شیعه باشد یا سنی یا دیگر مذاهب و مهم در این قضیه تابعیت ایرانی وی می باشد که اگر تابعیت ایرانی دارد برای ازدواج با فرد تبعه خارج نیاز به اخذ مجوز دارد که این اخذ مجوز همان پروانه زناشویی است.
پس در نتیجه آن چه در حکم این ماده ملاک است ملیت و تابعیت است نه مذهب.
پروانه زناشویی برای زنان است نه مردان
همانطور که از حکم ماده بر می آید اخذ اجازه و گرفتن پروانه زناشویی برای زنان مقرر شده است و نه برای مردان لذا اگر مرد تبعه ایرانی بخواهد با تبعه خارجی زن ازدواج کند نیازی به اخذ اجازه و پروانه از دولت ایران نمی باشد.
ازدواج دختر ایرانی با فرد خارجی
در این باره باید گفت ازدواج زن یا دختر ایرانی با تبعه خارجی وقتی مجاز است و پروانه برای آن داده خواهد شد که مرد خارجی کافر نباشد.
لذا طبق قاعده نفی سبیل، زن مسلمان نباید با مرد کافر ازدواج کند.
و اگر قرار باشد دختر یا زن ایرانی با مرد خرجی ازدواج کند آن مرد باید پیرو دین اسلام باشد.
برای این امر باید دلایلی را اقامه کند. در غیر این صورت پروانه زناشویی مخصوص ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی مسلمان است و فرد کافر از این قضیه بیرون می رود
این امر را قانون مدتی در ماده ۱۰۵۰ مقرر کرده است.
البته در عمل دیده می شود که زن یا مرد مسلمان هم با زنان کشورهای خارجی که مسلمان نیستند ازدواج می کنند. که این امر نیاز به بحث های تفصیلی دارد که در اینجا فرصت نیست.
لذا می توان گفت برخی مواد هستند که در بین عرف جایگاه خود را از دست داده اند.
البته به نظر می رسد احکام قانونی و فقهی باید همیشه پایدار بمانند.
دریافت پروانه زناشویی برای ازدواج با مرد خارجی
برای اخذ این پروانه اگر فرد خارج از کشور باشد باید از طریق کنسول گری یا سفارت ایران در آن کشور عمل نماید.
و اگر فرد داخل ایران اقامت دارد باید به استانداری ها یا وزارت کشور مراجعه کند.
مدارک لازم برای اخذ اجازه ازدواج با مرد خارجی/پروانه زناشویی
برای دریافت پروانه مزبور فرد لازم است که:
- فرم مخصوصی که از قبل تهیه شده را تکمیل کند. ای درخواست نامه برای همان صدور پروانه زناشویی است.
- مدرک دیگری که باید ارائه شود اجازه نامه رسمی پدر یا پدر بزرگ (ولی قهری) دختر یا زن است. به دلیل اینکه این دو صالح برای اذن ازدواج دختر هستند اگر هیچکدام در قید حیات نباشند به جای اجازه نامه باید گواهی فوت ایشان ارائه شود. اگر زن مطلقه باشد یا شوهر وی فوت شده باشد لازم است که سند طلاق یا گواهی فوت حسب مورد ارائه شود.
- لازم است زن شناسنامه خود را ارائه دهد.
- مورد دیگر این است که گواهی تبعه خارجه بودن مرد ارائه شود که در آنجا تولد یافته است.
- مورد دیگر ارائه گذرنامه مرد خارجی است.
- گواهی پزشکی که سلامت دو طرف را تصریح کرده است.
- ارائه ۹ قطعه عکس از هر یک از طرفین
- ارائه گواهی ازدواج طرفین
- اگر مرد غیر مسلمان بود ارائه گواهی تشرف به اسلام مرد خارجی
- در مواردی ممکن است کشور خارجی چه بسا ازدواج تبعه خود را با تبعه خارجی محدود کرده باشد. در این صورت مرد باید رسمی بودن این ازدواج را با گواهی ارائه دهد.ولی اگر زن راضی باشد نیازی به این گواهی نخواهد بود.
- مرد باید تعهد کند که نفقه زن را بپردازد و حقوق زن و فرزند را انجام دهد.
پروانه زناشویی و اجازه پدر برای ازدواج
حتما می دانید که در ازدواج دختر باکره اذن پدر نیاز است ولی اگر دختر ازدواج کند و سپس طلاق بگیرد؛ دیگر این زن برای ازدواج بعدی نیازی به اذن کسی ندارد حتی پدر.
اما باید دقت کرد این نکته را که اگر همین زن قرار باشد با تبعه خارجه ازدواج کند بازهم نیازمند اجازه است اگرچه اجازه پدر نیست بلکه نیازمند اجازه دولت است.
ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی بدون گرفتن گواهی نامه
در این باره باید گفت که این ازدواج از نظر شرعی اگر مرد مسلمان باشد صحیح است و اشکالی به آن وارد نیست منتها در قانون حمایت خانواده برای این ازدواج بدون پروانه مرد را مجرم معرفی کرده و حتی سردفتر ثبت ازدواج اگر این ازدواج را ثبت کند هم تخلف شناخته می شود.
طبق ماده ۵۱ قانون حمایت خانواده:
ماده ۵۱ – هر فرد خارجی که بدون اخذ اجازه مذکور در ماده (۱۰۶۰) قانون مدنی و یا برخلاف سایر مقررات قانونی با زن ایرانی ازدواج کند به حبس تعزیری درجه پنج محکوم می‌شود.
ازدواج کارمندان وزارت خارجه با اتباع بیگانه
در این باره برای مردان کارمند وزارت خارجه ممنوعیت اعمال شده که اگر بخواهند با زن خارجی ازدواج کنند باید اجازه دولت را بگیرند.
طبق قانون ماده واحده منع ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با اتباع بیگانه:
ماده واحده
از این تاریخ ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با اتباع بیگانه و یا کسانی که قبلا بر اثر ازدواج به تابعیت ایران درآمده‌اند؛ ممنوع است.
کارمندان متخلف صلاحیت ادامه خدمت در وزارت خارجه را نخواهند داشت.
اما این ازدواج صحیح خواهد بود.
طبق این قانون اگر فرد تخلف کند از کار خود اخراج خواهد شو حال چه کارمند زن باشد یا مرد که با تبعه خارجه ازدواج کرده است.
این امر از جهت حساسیت های سیاسی است.
لذا در تبصره هم آمده که به طور کلی: هیچ فردی که همسرش تبعه بیگانه باشد و یا سابقاً تابعیت بیگانه داشته است به خدمت وزارت امور خارجه پذیرفته نخواهد شد.
قانون منع ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با اتباع بیگانه مصوب ۱۳۴۵
ماده واحده
از این تاریخ ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با اتباع بیگانه و یا کسانی که قبلا بر اثر ازدواج به تابعیت ایران درآمده‌اند ممنوع است. کارمندان متخلف صلاحیت ادامه خدمت در وزارت خارجه را نخواهند داشت.
تبصره ۱- از تاریخ تصویب این قانون هیچ فردی که همسرش تبعه بیگانه باشد و یا سابقاً تابعیت بیگانه داشته است به خدمت وزارت امور خارجه پذیرفته نخواهد شد.
تبصره ۲- اعزام کارمندان فعلی وزارت امور خارجه که دارای همسرانی باشند که قبلا تبعیت غیرایرانی داشته اند از هر طبقه و مقام به ماموریت ثابت کشورهایی که همسر آنها تابعیت آن کشور را داشته‌اند ممنوع است.
نتیجه گیری
ازدواج زن ایرانی یا دختر ایرانی با تبعه خارجی نیازمند اجازه دولت است.
در ضمن فرد تبعه خارجی باید مسلمان باشد و با غیر مسلمان ازدواج ممنوع است مگر آن که مرد غیر مسلمان گواهی تشرف به اسلام خود را از مقامات صالحه مراکز اسلامی و دینی ارائه بدهد.
نکته دیگر آن که این گواهی زناشویی مخصوص زنان ایرانی است و اگر مردان ایرانی بخواهند با تبعه خارجی ازدواج کنند.
نیازمند اجازه دولت نیستند مگر آن که این مردان کارمند یا مامور دولت باشند که در اینجا نیز برای مردانی که می خواهند با زن خارجی مسلمان ازدواج کنند باید از دولت اجازه نامه دریافت شود.
سوالات متداول
آیا برای ازدواج دختر ایرانی با تبعه خارجه اجازه لازم است؟
اجازه از دولت تحت عنوان پروانه زناشویی و اگر دختر باکره باشد اذن پدر نیز لازم است.
برای ازدواج دختر ایرانی با تبعه خارجی چه مدرک اقامتی لازم است؟
در این مورد باید گذر نامه مرد ارائه شود. حتی اگر پناهنده بشود لازم است که تبدیل وضعیت به گذرنامه را انجام بدهد.
اگر زن ایرانی بخواهد با مرد خارجی ازدواج کند در خارج از کجا گواهی قابل دریافت است؟
این گواهی زناشویی را از کنسول گری ایران در آن کشور می توان دریافت کرد.
اگر زن ایرانی با تبعه خارجی مسلمان بدون دریافت پروانه ازدواج کند حکم این ازدواج چیست؟/ ضمانت اجرای ازدواج بدون اخذ پروانه زنا شویی؟
این ازدواج صحیح است. و بین آنان رابطه محرمیت و زوجیت وجود دارد. ولی مرد خارجی که بدون اجازه ازدواج کرده مجرم است.
