پزشکی قانونی همانطور که از نام آن پیداست مرتبط با علوم جنایی و قضایی است. یکی از مهم ترین وظایف آن علت تعیین مرگ انسان هاست که به هر دلیلی جان خود را از دست داده اند البته ناگفته نماند که پزشکی قانونی در سایر کشور ها هم چنین وظیفه ای دارد.
در واقع پزشکی قانونی بررسی می کند که یک نفر به چه علت فوت شده است آیا در اثر خودکشی یا قتل بوده است یا تصادف و یا دلایل طبیعی دیگر که این اقدام را از طریق وسایل و ابزار های تخصصی که در اختیار دارند انجام می دهند.
البته پیداست که بررسی علت قتل تنها وظیفه پزشکی قانونی برای خدمت به علوم قضایی نیست و امور دیگری را انجام می دهد که به قضا و قضاوت کمک برای تصمیم گیری کمک می کند مانند آزمایش های DNA.
پزشکی قانونی چیست؟
پزشکی قانونی یا به عبارتی دیگر برای مرتبط کردن آن با مباحث حقوقی و قضایی به آن داد پزشکی میگویند؛ مرجعی است که در اظهار نظر پزشکی حقوقی برای استفاده از آن در دادگاه ها صلاحیت دارد.
سازمان پزشکی قانونی زیر نظر قوه قضاییه می باشد که به کشف حقیقت در وقوع جرائم کمک می کند.
وظایف سازمان پزشکی قانونی
اساسی ترین و مهم ترین وظایف پزشکی قانونی عبارت اند از:
- انجام امور کارشناسی در حوزه معاینات بالینی ، عمومی و تخصصی.
- انجام امور کارشناسی در حوزه افراد متوفی از جمله کالبد شکافی، تعیین علت مرگ، تشخیص هویت، تقدم و تاخر فوت و…
- انجام امور کارشناسی در حوزه امور آزمایشگاهی از جمله سم شناسی، آسیب شناسی، سرولوژی و DNA
- تشکیل کمیسیون پزشکی.
- بررسی قصور و تقصیر پزشک، صدمات جسمانی، علت فوت و موضوعات روان پزشکی.
وظایف پزشکی قانونی طبق قانون پزشکی قانونی
ماده ۱ – به منظور انجام وظایف مشروح زیر سازمان پزشکی قانونی کشور که در این قانون به اختصار سازمان نامیده میشود زیر نظر رئیس قوه قضاییه تشکیل می گردد.
- اظهار نظر در امور پزشکی قانونی و کارشناسی آن، کالبدشکافی و انجام امور آزمایشگاهی و پاراکلینیکی به دستور مراجع ذیصلاح قضایی.
- پاسخ به استعلامات ادارات و سازمانهای وابسته به قوه قضاییه و سایر دستگاه های دولتی.
- اجرای برنامه های کار آموزی پزشکی قانونی و بررسی صلاحیت علمی داوطلبان خدمت پزشکی قانونی در سازمان.
- همکاری علمی و انجام امور آموزشی و پژوهشی مورد نیاز دانشگاه ها که برای پیشبرد اهداف سازمان و دانشگاه ها مفید می باشد.
- تبادل اطلاعات علمی مورد نیاز با مراکز آموزشی داخل و خارج کشور.
تبصره ۱ – اظهار نظر پزشکی قانونی باید مستدل، روشن و متضمن شرح مشهودات و معاینات و مبتنی بر مدارک و ملاحظات علمی و آزمایشگاهی و با استفاده از روشهای جدید و نتیجه گیری کافی باشد.
تبصره ۲ – متخلفین از انجام دستورهای مقامات ذیصلاح قضایی، مشمول حکم مندرج در قسمت اخیر ماده ۱۹ قانون آیین دادرسی کیفری خواهند بود.
خدمات سازمان پزشکی قانون
سازمان مزبور به جز وظایفی که نام برده شد خدماتی را که مرتبط با حوزه کاری سازمان است انجام می دهد.
که عبارت اند از:
- معاینات در حال نزاع.
- معاینات سقط جنین.
- معاینات سوختگی.
- معاینات غرق شدگی.
- معاینات مصدومان و متوفیات حوادث کار.
- معاینه مسمویت ها.
- معاینه برق گرفتگی.
- معاینات سوء مصرف مواد.
پزشکی قانونی هنگام وقوع جرم
متخصصان پزشکی قانونی در زمانی که جرمی از قبیل جنایات رخ می دهد در صحنه وقوع جرم حضور دارند و موارد لازم را احراز می کنند از جمله این که برای مثال عکس برداری می کنند و نمونه برداری از مواردی مثل خون یا مو یا باقی آثار به جا مانده را انجام می دهند.
همچنین کالبد شکافی را در صورت لزوم انجام می دهند. تا نکاتی از قبیل: دلیل مرگ، زمان مرگ، شرایطی که منجر به مرگ شده و… را بفهمند.
کالبد شکافی در جمع آوری ادله و مدارک و شواهدی که در حین مرگ به جا مانده بسیار کمک کننده خواهد بود. برای مثال می توان در یافتن متهم یا مظنون کمک کننده باشد.
نتیجه گیری
وظیفه اصلی پزشکی قانونی و متخصصان در آن سازمان، کمک به دادگاه و پلیس در حل پرونده های قضایی، جنایی یا پزشکی پیچیده ایست که از آن جمله می توان به کشف دلیل مرگ افراد اشاره کرد و همچنین احراز کند که مرگ در چه شرایطی و تحت چه جراحاتی منجر به مرگ شده است.
پزشکی قانونی وظایف و خدمات دیگری نیز دارد که در بالا به آن اشاره شد.
سوالات متداول
پزشکی قانونی چیست؟
سازمانی ست که در آن متخصصان امر با صلاحیتی که دارند در پرونده ها به دادگاه و پلیس در امور جنایی کمک میکنند.
وظیفه اصلی پزشکی قانون چیست؟
وظیفه اصلی پزشکی قانونی یافتن علت و نحوه مرگ افراد و جراحات منجر به مرگ است.
پزشکی قانون در چه مواردی برای دادگاه اظهار نظر می کند؟
همانطور که گفته شد در امور جنایی و باقی موارد کمک کار دادگاه است برای مثال برای تعیین میزان جراحات و تعیین دیه نظر پزشکی قانونی مورد نظر است.