در عصر کنونی مردم برای انجام ساده ترین امور زندگی خود به ناچار نیازمند خدمات اینترنتی هستند و در واقع به امری اجتناب ناپذیر بدل شده است.
برای مثال پدری قصد خرید کالایی را از سایتی اینترنتی دارد، شخصی باید اقساط وام خود را از طریق درگاه خدمات بانک یا دستگاه کارتخوان یا POS پرداخت کند یا اینکه بقالی برای اینکه دیگر کسی پول در جیبش نیست، مجبور است از خدمات دستگاه های کارتخوان استفاده کند و یا حتی برای استفاده از ساده ترین سرگرمی روزمره از فضای مجازی استفاده کنند، که همه این مثال ها تبدیل به بخشی از زندگی ما شده و شاید زندگی در شرایط کنونی بدون این خدمات اینترنتی کمی دشوار شود.
تمامی این امکانات و خدمات برای سهولت زندگی بشر اختراع و توسعه یافته است اما سودجویانی هستند که با توسط به اقسام اقدامات متقلبانه سعی در فریب استفاده کنندگان از این فضا را دارند که چند سال گذشته در کشور ما به لحاظ فقدان ناظری بر این فضای نامطمئن، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران بر آن شد تا واحدی اختصاصی به منظور نظارت بر این فضای نا ایمن ایجاد کند.
که نتیجه این عمر، ایجاد پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات به اختصار پلیس فتا در سال ۱۳۸۹ شد. در همین خصوص در نوشتار پیش رو سعی بر این می شود، مقدمه کوتاه در خصوص اینکه پلیس فتا چیست و چه وظایفی دارد، ارائه شود.
همچنین اینکه چه نوع جرایمی را پلیس فتا مورد تعقیب قرار می دهد، آورده و در نهایت، چگونگی طرح شکایت در پلیس فتا و نحوه رسیدگی قانونی و قضایی به این شکایت را توضیح دهیم.
پلیس فتا چیست
همانطور که بیان شد، به دلیل افزایش شدید استفاده از خدمات اینترنتی و الکترونیکی، خلاء نهادی انتظامی که ناظر این فضای اینترنتی باشد شدیداً ملموس بود و در نهایت در سال ۱۳۸۹ دبیرخانه پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات تأسیس شد تا کار خود را به طور تخصصی نسبت به جرایم اینترنتی و سایبر انجام دهد.
هدف از تأسیس پلیس فتا، بودن ضابطی تخصصی در جهت انجام تحقیقات قضایی که در کنار مراجع قضایی مسیر کشف جرم را تسهیل کنند و نیز ایجاد امنیت و آرامش خاطر برای عموم جامعه تا نسبت به فعالیت های مالی، فرهنگی، اجتماعی و علمی خود با کمال آسودگی خاطر فعالیت کنند.
وظایف پلیس فتا
حال به شرح ذیل بخشی از وظایف اصلی پلیس فتا آورده خواهد شد؛
- ایجاد و تأمین امنیت در فضای تولید و تبادل اطلاعات در بستر اینترنت
- حفظ و صیانت از هویت دینی، ملّی و ارزش های انسانی جامعه و مقابله با ناهنجاری های اجتماعی
- احترام به حریم خصوصی افراد و در گام دوم حفظ آن
- حفاظت از اسناد عمومی، اسرار و منافع ملی یا حکومتی در فضای تولید و تبادل اطلاعات
- مقابله با حملات سایبری و ارائه راهکار در جهت پیشگیری از چنین حملاتی
- ایجاد حسن امنیت برای آحاد جامعه که از جزئی ترین خدمات اینترنتی در سطح کشور بهره مند شده اند.
- رسیدگی به شکایات عموم مردم در خصوص جرایم رایانه ای
جرایم مورد تعقیب پلیس فتا
همانطور که از عنوان پلیس فتا پیداست، وظیفه تخصصی پلیس فتا، پیگیری و تعقیب مجرمین و خاطیان فضای مجازی و رایانه ای است که با تصویب قانون جرایم رایانه ای در سال ۱۳۸۸، و تأسیس دادسرای ویژه جرایم رایانه ای، حوزه وظایف پلیس فتا نیز تا حدودی مشخص شد که با همین کلید واژه می توان به ترتیب، موارد ذیل را به عنوان جرایمی که پلیس فتا می تواند مورد تعقیب و تحقیق قرار دهد ذکر کرد.
این موارد به شرح زیر است:
- دسترسی غیرمجاز به اطلاعات، حساب بانکی، حساب های مجازی و …. دیگران
- برداشت بدون اجازه از حساب های بانکی اشخاص به صورت اینترنتی یا سایر روش های الکترونیک
- شنود غیرمجاز
- هک اطلاعات شخصی اعم از بانکی، هویتی، علمی و …. اشخاص
- سرقت و کلاهبرداری اینترنتی یا رایانه ای
- تخریب یا اخلال در سامانه های اطلاعاتی، مخابراتی یا رایانه ای
- نشر اکاذیب یا هتک حرمت و حیثیت اشخاص از طریق فضای مجازی
- استفاده غیر مجاز از پهنای باند بین المللی
- تولید یا آموزش بدافزارهای اینترنتی در جهت تخریب یا سرقت اطلاعات اشخاص
- فیشینگ یا نوعی کلاهبرداری اینترنتی
- جاسوسی از طریق فضای مجازی
- انتشار تصاویر خصوصی اشخاص در فضای مجازی
- ترویج فساد و فحشاء از طریق فضای مجازی
که این موارد از جمله موارد حائز اهمیت و شاخص در طرح شکایت و تعقیب و تحقیق از سوی پلیس فتا می باشد و صرفاً به این موارد منتهی نمی شود بلکه در تمامی این جرایم ذکر شده، پلیس فتا بعنوان ضابط دادگستری در کنار مرجع قضایی و کمک به ایشان، در جهت کشف واقع و مجرمین تلاش می کنند.
چگونگی طرح شکایت در پلیس فتا
در صورت تحقق هر یک از جرایم که در بالا به آن اشاره شد، شما می توانید مستقیماً به یکی از مراکز پلیس فتا واقع در شهرستان خود مراجعه و شکایت خود را ثبت کنید.
بدین صورت که بایست اطلاعاتی مشروح از تحقق جرم در اختیار داشته باشید و در تحقق چنین جرایمی نیازی به مستندات مکتوب نیست و مستندات این قسم جرایم ادله الکترونیکی محسوب می شود و در بعضی موارد از قبیل فیشینگ قربانی هیچ مدرکی ندارد و صرفاً پرینت حساب خود را برای اثبات جرم ارائه می کنند.
که در این صورت کارآگاهان پلیس فتا، خود نسبت به انجام تحقیقات و کشف جرم پس از ثبت شکایت شما و اخذ دستور از مرجع قضایی اقدام می کنند.
مسیر دیگر این است که شاکی مستقیماً به دادسرای ویژه جرایم رایانه ای مراجعه کند و با ثبت شکوائیه خود (که نمونه از آن را در انتهای نوشتار خواهیم آورد) و ارائه مستنداتی که در این خصوص دارد، تقاضای پیگیری شکایت را داشته باشد که در این صورت دادسرای مربوطه پرونده را برای انجام تحقیقات مقدماتی به پلیس فتا ارسال می کند و اگر در شهرستان شما دادسرای ویژه جرایم رایانه ای وجود نداشت، می توانید شکایت خود را در دادسرای عمومی و انقلاب مطرح کنید.
با این توضیحات شناختی اجمالی نسبت به نهاد انتظامی پلیس فتا، شرح وظایف و چگونگی طرح شکایت پیدا کردیم تا در صورتی که قربانی چنین جرایم رایانه ای شدیم، بدانیم که برای احقاق حق خویش از کجا شروع کنیم و حتی برای کسب دانش عمومی بدانیم پلیس فتا با چه هدفی تأسیس شده است. در همین خصوص به چند پرسش کوتاه زیر پاسخ داده می شود؛
سوالات مبحث پلیس فتا
از کجا بدانیم که در شهرستان ما پلیس فتا وجود دارد؟
می توانید از طریق سایت پلیس فتا به نشانی اینترنتی cyberplice.ir از قسمت معرفی پلیس فتا مراکز استانی، متوجه شوید که در شهرستان شما پلیس فتا وجود دارد یا نه.
برای شکایت باید مستقیماً بریم پلیس فتا یا باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شکایت کنیم؟
تفاوتی نمی کند، و می توانید حتی مستقیماً به دادسرای شهرستان مربوطه مراجعه کنید.
برای ثبت شکایت بابت کلاهبرداری اینترنتی باید هزینه ای پرداخت کنم؟
در صورتی که از طریق پلیس فتا یا دادسرا شکایت خود را ثبت کنید، خیر نیازمند پرداخت هزینه نمی باشد؛ ولیکن از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی بایست هزینه تحریر و ثبت آن را پرداخت کنید که در حدود ۴۰ هزار تومان می شود.
اگر کسی تصاویر خصوصی منو تو اینستاگرام منتشر کنه، باید برم پلیس فتا یا کلانتری؟
چون جرم در فضای سایبر یا مجازی اتفاق افتاده است، پلیس فتا صالح انجام تحقیقات می باشد و برای طرح شکایت به پلیس فتا مراجعه کنید.
نمونه شکوائیه انتشار تصاویر خصوصی اشخاص در فضای مجازی
شاکی : آقا/خانم …. نام پدر …شماره ملی …. شغل …. نشانی اقامتگاه ….
مشتکی عنه: آقا/خانم …. نام پدر…. شماره ملی …. شغل …. نشانی اقامتگاه ….
موضوع شکایت : انتشار تصاویر خصوصی در فضای مجازی
مستندات و منضمات: پرینت پیامک، پرینت تصاویر ارسال شده در واتس اپ
شرح شکوائیه:
دادستان محترم عمومی و انقلاب یا دادستان محترم دادسرای ویژه جرایم رایانه ای شهرستان ……..
سلام علیکم
احتراماً به استحضار عالی میرساند :
مشتکی عنه آقا/خانم …. در تاریخ …./…../…. به دلیل رابطه دوستی که برای مدتی باهم داشتیم و با در اختیار دادن تلفن همراه اینجانب اقدام به انتقال تصاویر خصوصی بنده به تلفن همراه خویش نموده و منتج از این عمل، با انتشار این تصاویر در حساب اینستاگرام خویش، منجر به بی آبرو کردن و هتک حیثیت شده و مدتی هست به دلیل این واقعه، یارای خروج از منزل را نداشته و اعتبار خانواده بنده تحت الشعاع قرار گرفته است.
علی هذا مستند به مدارک پیوستی، ماده ۱۷ قانون جرایم رایانه ای مصوب ۱۳۸۸ از آن مقام محترم استدعا دارم که نسبت به تعقیب و اعمال مجازات قانونی نسبت به مشارالیه اقدام مقتضی مبذول نمایید.
با تجدید مراتب احترام و سپاس
