اجراییه ثبتی چیست و نحوه ابطال آن

اگر کسی از دادگاه رای محکومیت از خوانده دارد یا اصلا سندی رسمی طلب و… دارد؛ خودش نمی تواند آن را اجرا کند و طلب را وصول کند بلکه اگر طلبکار به اختیار آن را پرداخت نکند باید از قوای عمومی و مراجعی که قانون در نظر گرفته استفاده کند که برای حکم دادگاه، اجرای احکام دادگاه و برای اسناد رسمی واحد اجرای ثبت محل صالح برای اجرا هستند.

حال همین واحد اجرای ثبت که ایفا و اجرای مفاد اسناد رسمی مثل دیون و اموال منقول و املاک ثبت شده و نیز و وثیقه و اجاره … را بر عهده دارد ممکن است بعد از صدور دستور اختلافاتی پیش بیاید که معترض می تواند به آن اعتراض کند.

اجرائیه چیست؟

اجرائیه ورقه ای است که به کسی ابلاغ می شود از طرف دادگستری یا اداره ثبت، مبنی بر این امر که موظف است ظرف مهلت معینی تعهدات خود را اجرا کند؛ در غیر این صورت، خود واحد های مزبور شروع به کار خواهند کرد و اموال وی را توقیف می کنند.

در واقع اجراییه روش قانونی است برای باز پس گیری حقوق خواهان از خوانده، به موجب اجراییه اموال بدهکار با خوانده توقیف می شود‌.

مراجع صدور اجرائیه

اجراییه را مراجع گوناگون صادر می کنند که دادگستری یکی از این موارد می باشد.

• دفاتر اسناد رسمی

در خصوص اسناد رسمی لازم الاجرا نسبت به اموال و املاک ثبت شده و املاک مورد وثیقه یا اجاره چه ثبت شده یا نشده باشد.

مرجع آن دفترخانه ای است که سند را ثبت کرده است.

• دفاتر رسمی ازدواج و طلاق

در مورد مهریه و تعهدات ضمن نکاح که می تواند اجراییه صادر کند.

• اجرای ثبت یا اداره ثبت

در برخی موارد درخواست صدور اجراییه از جانب اداره ثبت به عمل می آید. مواردی مانند وصول چک بی محل و تسهیلات بانکی.

واحد اجرای اسناد رسمی

واحد اجرای اسناد رسمی در زمینه اسناد عادی برخی موارد و اسناد رسمی اختیاراتی برای اجرای این اسناد خواهد داشت و تصمیم این واحد به موجب مواد ۱، ۴ و ۵ قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۳۲۲ قابلیت شکایت در دادگاه محل استقرار آن واحد ثبتی را خواهد داشت.

در واقع برای سهولت کار برخی از اسناد را به جای دادگاه اجرای ثبت انجام می دهد.

برای مثال چک که سند عادی لازم الاجراست هم می توان در دادگاه آن را وصول کرد و هم از طریق اجرای ثبت همچنین اسناد رسمی مانند نکاح نامه برای مهریه را می توان از طریق دفاتر ازدواج و طلاق انجام داد.

شکایت از تصمیم اداره ثبت

در ماده ۱ قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر اسناد رسمی آمده است که:

هر کس دستور اجرای اسناد رسمی را مخالف با مفاد سند یا مخالف قانون دانسته یا از جهت دیگری شکایت از دستور اجرای سند رسمی داشته باشد، می تواند به ترتیب مقرر در آیین دادرسی مدنی اقامه دعوا نماید.

دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به این اعتراض را دارد، دادگاه محل استقرار واحد ثبتی می باشد.

طبق آنچه در ماده ۴ قانون یاد شده آمده است:

اقامه دعوا مانع عملیات اجرایی نیست مگر آنکه دادگاه حکم به بطلان دستور اجرا داده و یا قراری دایر بر توقف عملیات اجرایی بدهد.

توقف عملیات اجرایی

در قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر اسناد رسمی در ماده ۵ آن به توقف عملیات اجرایی اشاره شده است که طبق آن اگر دادگاه دلایل شکایت را قوی بداند یا اینکه در اجرای سند رسمی ضرر جبران ناپذیر باشد.

فرد می تواند با پرداخت مبلغی به عنوان تامین عملیات اجرایی را متوقف کند.

‌ماده پنجم – در صورتی که دادگاه دلائل شکایت را قوی بداند یا در اجراء سند رسمی ضرر جبران‌ناپذیر باشد به درخواست مدعی بعد از گرفتن تأمین‌ قرار توقیف عملیات اجرایی را می‌دهد.

ترتیب تأمین همان است که در آیین دادرسی مدنی برای تأمین خواسته مقرر است و در صورتی که موضوع سند لازم‌الاجرا وجه نقد باشد و مدعی وجه نقد بدهد؛ در صندوق ثبت محل توقیف می‌شود و تأمین دیگر گرفته نخواهد شد.

ابطال اجراییه مختص اجرای اداره ثبت

همانطور که از تیتر بر می آید دعوای ابطال اجراییه خاص موردی است که اجراییه از اجراییه اداره ثبت و در خصوص اسناد لازم الاجرا صادر شده است و در مورد اجراییه صادره از سوی اجرای احکام دادگاه ها چنین دعوا نداریم‌.

حال اگر اجراییه از جانب اجرای احکام دادگستری باشد راه حل این است که برای جلوگیری از اجرای آن طرق اعتراض به رای را به کار ببرد مثل تجدید نظر خواهی یا واخواهی که از این راه ها هم تنها می توان آن را متوقف کرد نه آنکه باطل کرد.

تفاوت شکایت از عملیات اجرایی با شکایت از اصل اجراییه

در موردی شخص ممکن است به اصل اجراییه ایرادی وارد نداند برای مثال بدهی خود را قبول دارد اما به عملیات آن اعتراض دارد مثلا ادعا می کند ابلاغ به وی انجام نشده یا اینکه در عملیات اجرایی برخی مقررات رعایت نشده است.

اما در اعتراض به اصل اجراییه فرد اصل اجراییه را زیر سوال می برد که با ابطال اجرائیه ثبتی مطرح می شود.

برای مثال فرد معتقد است که دین مزبور در سند را پرداخته است یا اینکه سندی که علیه وی با آن اجراییه صادر شده؛ توسط دادگاه قبلا بی اعتبار اعلام شده است‌‌ یا اینکه سند را جعلی میداند یا مفاد سند را اجرا کرده است و خود را مدیون نمی داند.

در اینجا دادگاه صالح برای رسیدگی به آن دادگاه محلی است که در حوزه آن دستور اجرای سند صادر شده است.

برای مثال اگر زن برای وصول مهریه که در سند رسمی عقد نامه است درخواست صدور اجراییه کند و مرد اقرار نامه ای از زن داشته باشد که دلالت بر پرداخت مهریه می کند می تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند و ابطال آن را بخواهد.

در دعوای اعتراض به عملیات اجرایی فرد به اصل صدور اجراییه معترض نیست و مدیونیت خود را قبول دارد اما به تشریفات و عملیات اجرایی، طریقه ابلاغ یا مزایده و طریقه ارزیابی کارشناس و… معترض است.

این اعتراض در نزد رئیس ثبت محل طرح می شود و نظر رئیس هم ظرف ۱۰ روز قابل اعتراض در هییت نظارت ثبت استان می باشد.

نمونه دادخواست توقف عملیات اجرایی و ابطال اجراییه

مشخصات طرفین	نام	نام خانوادگی	نام پدر	شغل	محل اقامت شهر – خیابان -کوچه – شماره –پلاک
خواهان	خانم/آقای..
خوانده	خانم/آقای..
وکیل
تعیین خواسته وبهای آن	توقیف عملیات اجرائی و ابطال اجراییه صادره از اداره ثبت………. به شماره………. به دلیل پرداخت وجه آن به انضمام کلیه خسارات قانونی
دلایل ومنضمات دادخواست	کپی مصدق ۱. اجراییه صادره از سوی اجرای………. ثبت‌اسناد و املاک………. ۲. مستندات وجوه پرداختی به خوانده
ریاست محترم مجتمع قضائی ………. با سلام، احتراماً به استحضار می‌رساند: اینجانب به موجب کپی مصدق مستندات تقدیمی کلیه مطالبات خوانده را از بابت چک شماره….. عهده بانک ………./ موضوع اجراییه صادره از اجرای ………. ثبت اسناد و املاک………. در حق وی پرداخت کرده‌ام. نظر به اینکه اخذ وجه از بابت مستندی که قبلاً مطالباتِ خصوصِ آن پرداخت‌شده است، فاقد مجوز قانونی است و صدور اجراییه فوق‌ الاشعار با توجه به پرداخت وجه سند لازم‌الاجرای مستند آن مجاز نمی‌باشد. فلذا بدواً صدور قرار توقف عملیات اجرایی و سپس ابطال اجراییه صادره به شماره………. به استناد مواد ۱، ۲ و ۵ قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و دفاتر رسمی مصوب ۱۳۲۲ عملیات اجرایی به انضمام کلیه خسارات قانونی و هزینه دادرسی مورد استدعاست. امضا

نمونه رأی دادگاه ابطال اجراییه

در خصوص دادخواست آقای …. به وکالت از آقای نادر ….. به طرفیت خانم صدیقه …….. بخواسته الزام به انجام تعهد و ابطال اجرائیه شماره ….. شعبه ۵ اجرایی ثبت تهران (اداره ثبت) هر یک مقوم به سه میلیون و یکصد هزار ریال و خسارات دادرسی با توجه به اوراق قضایی وکیل خواهان اظهار نموده طبق سند رسمی شماره … دفتر … تهران,مورخ ‎۶۵/۰۸/۲۹ خوانده همسر دائم خواهان است در روز قبل از ثبت واقعه ازدواج مهریه خوانده یک جلد کلام الله مجید هدیه ده هزار ریال و یک جام آینه و یک زوج شمعدان به عنوان مهر تعیین می شود و تسلیم زوجه می گردد و بنا بر درخواست خوانده از لحاط نمایش ظاهری پانصد عدد سکه طلا نیز به عنوان مهریه در سند نکاحیه ذکر می شود و خوانده روز قبل از واقعه ازدواج ۶۵/۰۸/۲۸ با تسلیم مدرک عادی تعهد نمود بعد از ازدواج مهریه خود را به ارزش پانصد عدد سکه به شوهرش بیخشد و پس از شروع زندگی و با گذشت سنوات متمادی خواهان با اطمینان به خوانده یکصد و چهارده سهم شرکت …… را بنام خوانده خریداری می کند و حال خوانده از طریق اجرائیه فوق اقدام به وصول یکصد سکه از مهریه نموده به استناد ماده ‎۲۱٩‏ قانون مدنی تقاضای صدور حکم انجام تعهد از ناحیه خوانده و ابطال اجرائیه و به لحاط فوریت امر صدور قرار توقف عملیات اجرائی نمود و در جلسه دادرسی از طرف وکیل خواهان درخواست صدور حکم تمکین خوانده از خواهان کرده و موضوع اخیر را نشأت گرفته از موضوعات مندرج در دادخواست دانسته و به لحاظ وحدت منشأ درخواست حکم نموده خوانده با اطلاع از وقت دادرسی در دادگاه حاضر نگردید و دفاعی نیز ننموده دادگاه پس از بررسی و صرفنظر از تقویم خواسته که از طرف وکیل پرونده به ارزش معادل سه عدد سکه طلا بهار آزادی می باشد و نیز صرفنظر از اینکه می بایست اداره ثبت استاد و املاک تهران را نیز به عنوان خوانده دعوی مطرح می نمود (مدرک ارائه شده خواهان با فرض صحت و اعتبار اولاً حاکی از انعقاد قرارداد بین طرفین و عقد شرعی و قانونی نمی نماید و شرایط و ارکان عقد را نیز ندارد و از ثانیاً تعهد خوانده برامری واقع شده که هنوز وجود خارجی نداشته و به صراحت اظهارات وکیل خوانده وعده بخشش قبل از ایجاد علقه زوجیت طرفین بود ثالثاً هیچگونه علت و موجبی برای بخشش ذکر نگردیده  رابعا مهریه زوجه دارای جهات ممتازه است که از ویژگی آن است پس از بذل مهریه و اثبات آن حتی به زوجه قانوناً اجازه رجوع به مابذل داده شده و از این بابت با دیگر دیون مستقر در ذمه مجزا نمی باشد خامساً درخواست صدور حکم تمکین خوانده موضوعاً مرتبط با موضوعات درخواستی در متن دادخواست نمی باشد و می بایست از طریق تقدیم دادخواست و با رعایت تشریفات مربوطه طرح گردد. علیهذا دعاوی وکیل خواهان قابلیت استماع ندارد و ذیحقی خواهان نیز غیر ثابت و مردود اعلام می گردد. رای صادره ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در محاکم تجدیدنظر استان تهران است.

نتیجه گیری

در آنچه خواندیم با واژه و اصطلاح اجراییه آشنا شدیم و سپس به انواع و مراجع صادر کننده اجراییه اشاره کردیم.

در اجرائیه ثبتی ممکن است که فرد به خود عملیات اعتراض داشته باشد.

مثلا به نحوه ابلاغ یا نحوه ارزیابی قیمت و … معترض است که این اعتراض باید نزد رئیس ثبت محل مطرح شود.

در مقابل ممکن است اعتراض به اصل اجراییه باشد در اینجا فرد، اصل قضیه را یعنی مثلا بدهی خود را قبول ندارد که اعتراض به این مورد در دادگاه محل آن واحد طرح می شود.

سوالات متداول

اعتراض به عملیات اجرایی در کجا به عمل می آید؟

اعتراض به عملیات اجرایی در نزد رئیس ثبت محل انجام می شود و نظر خود وی هم در هیئت نظارت استان ظرف ۱۰ روز قابل اعتراض است

ابطال اجرایه در کجا به عمل می آید؟

 ابطال اجراییه در دادگاه به عمل می آید با دادخواست ابطال اجراییه یا اعتراض به آن که در بالا به نمونه دادخواست اشاره کردیم.

چه اسنادی در غیر دادگاه قابل اجرا هستند؟

 اسناد رسمی و اسناد نکاح و طلاق و اسناد عادی لازم الاجرا مانند چک و اسناد قرارداد تسهیلات بانکی از این موارد هستند