چکی که تکمیل شود ممکن است در حالتی به سرقت رود یا اینکه گم و مفقود شود در این صورت اگر چک به دست نااهل بیفتد ممکن است از آن سوء استفاده کند و مشکلاتی را برای صاحب چک ایجاد کند.
از طرفی دیگر چک، نوعی پول نقد محسوب می شود پس گم شدن آن آسیب های مالی در پی خواهد داشت.
در قانون تجارت درباب گم شدن برات سخن به میان آورده اما در باب چک در خود قانون صدور چک تعیین تکلیف کرده است.
در اینجا قصد داریم درباره چک گمشده یا مفقودی و نحوه برخورد آن با سخن بگوییم.
گم شدن دسته چک و راه حل قانونی آن
-
گام اول دستور عدم پرداخت به بانک
باید دانست در زمان گم شدن چک نیازی به آگهی کردن و اموری از این قبیل که زمان بر هستند نمی باشد.
و اولین قدم این است که با مراجعه به بانک اعلام کنیم که چک یا دسته چک ما گم شده است یا به سرقت رفته است و بدین وسیله از بانک بخواهیم که اگر کسی به بانک مراجعه کرد برای وصول چک از پرداخت به وی خودداری شود.
ماده ۱۴ قانون صدور چک اینگونه بیان حکم می کند:
صادر کننده چک یا ذینفع یا قائم‌مقام قانونی آن‌ها با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت یا جعل شده یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده می تواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد.
بانک پس از احراز هویت دستور دهنده از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد و در صورت ارائه چک بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام‌شده صادر و تسلیم می نماید.
در بانک ها فرم های مخصوصی برای این امر تهیه و آماده شده است که با پر کردن آن می توانید به اصطلاح دستور عدم پرداخت را به بانک بدهید.
البته اعتبار این دستور عدم پرداخت تا ۱ هفته است.
گام دوم در تقدیم شکایت به مرجع صالح
بعد از دادن دستور عدم پرداخت به بانک، یک هفته فرصت داریم که به مرجع قضایی مراجعه کنیم و شکایت را آنجا طرح کنیم و پس از طرح شکایت گواهی شکایت یا نسخه ای از آن را برای بانک می آوریم تا این فرصت ۱ هفته ای فعلا تمدید بشود تا زمان تصمیم دادگاه و اتخاذ رای.
پس اگر شاکی گواهی شکایت خود را به بانک تحویل دهد؛ بانک هم به تبع آن به هیچ مراجعه کننده ای وجه چک را پرداخت نمی کند.
اگر ظرف یک هفته گواهی را به بانک ارائه ندهد؛ بانک پس از گذشت یک هفته به هر کسی که چک را ارائه بدهد پرداخت می کند زیرا پس از ۷ روز اعتبار دستور عدم پرداخت تمام شده است یعنی مرور زمان گواهی عدم پرداخت ۷ روزه می باشد.
تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون صدور چک:
دستور دهنده مکلف است پس از اعلام به بانک شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم و حداکثر ظرف مدت یک هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک تسلیم نماید.
در غیر این صورت پس از انقضا مدت مذکور بانک از محل موجودی به تقاضای دارنده چک وجه آن را پرداخت می‌کند.
شکایت دارنده چک از ذینفع دستور عدم پرداخت
طبق بند اخیر ماده ۱۴ قانون صدور چک همانطور که برای ذی نفع پیش بینی دستور عدم پرداخت شده برای کسی هم که چک در اختیار اوست و خود را دارنده واقعی می داند این حق را قائل است که از دستور دهنده عدم پرداخت شکایت کند.
“… دارنده چک می‌تواند علیه کسی که دستور عدم پرداخت داده شکایت کند.
و هرگاه خلاف ادعایی که موجب عدم پرداخت شده ثابت گردد دستوردهنده علاوه بر مجازات مقرر در ماده ۷ این قانون به پرداخت کلیه خسارات وارده به دارنده چک محکوم خواهد شد.“.
گم شدن چک صیادی
چک صیاد از نوآوری های قانون جدید صدور چک در سال ۱۳۹۷ بود که مزایایی خاص نسبت به چک های قبل از تصویب این قانون دارد.
در همین راستا بانک مرکزی سامانه صیاد را راه اندازی کرد، این سامانه برای رفع بسیاری از امور استفاده کنندگان از چک مفید و لازم است.
در سامانه صیاد برای مثال می توان از خوش حسابی یا بد حسابی صادر کننده چک خبردار شد زیرا اگر چک برگشتی داشته باشد اعلام می کند و اگر فرد چک برگشتی نداشته باشد وضعیت وی را سفید اعلام می کند.
یکی دیگر از سامانه ها، سامانه ساد است در این سامانه فرد می تواند مفقودی چک خود یا سرقت رفتن آن را اعلام کند تا چک وی در بازار مورد نقل و انتقال واقع نشود.
سامانه اعلام مفقودی چک
سامانه ساد ۲۴ سامانه ای است که می توانید به کمک این سامانه با اعلام سرقت -جعل و یا مفقودی چک با ثبت در این سامانه که زیر نظر بانک مرکزی می باشد.
از نقل و انتقال این چک در بازار جلوگیری نمایید و کافیست شماره شبا حساب خود بهمراه شماره سریال چک را در این سامانه درج نمایید تا در مقابل کلاهبرداران نسبت به استمرار اقدامات ناشی از چک مفقودی مصون بمانید.
بیشتر بخوانید: قانون صدور چک با آخرین اصلاحات و الحاقات ۱۳۹۸
گرفتن دسته چک المثنی
با گم شدن دسته چک می توان دوباره درخواست برای آن را به بانک داد که پس از تایید رئیس شعبه، درخواست فرد برای اینکه استعلام شود به سامانه صیاد فرستاده می شود تا وضعیت فرد استعلام شود.
این استعلام از این جهت است که به فردی که بدهی دارد یا فردی که چک برگشتی دارد دسته چک تعلق نمی گیرد و این از نوآوری های قانون جدید صدور چک است.
در هر حال اگر فرد در استعلامات مشکلی نداشته باشد با داشتن مدارکی به وی دسته چک تعلق می گیرد مثل:
- عکس یک قطعه.
- کپی مدارک شغلی.
- تصویر مدارک محل سکونت مثل سند خانه.
- قبض آب یا گاز.
- داشتن معرف.
نتیجه گیری
امکان گم شدن چک یا به سرقت رفتن چک های کاغذی وجود دارد در اینجا راه حل این است که اولا به بانک مراجعه کنیم و با پر کردن فرمی مخصوص به بانک دستور عدم پرداخت بدهیم و بعد از این کار باید به دادگاه مراجعه کنیم و شکایت خود را تقدیم دادگاه کنیم.
اگر جک گمشده تا ۲۰ میلیون تومان باشد باید به شورا دادخواست داد و اگر چک از طریق مجرمانه تحصیل شده باشد باید به دادسرا شکایت کرد.
مثل اینکه جعل یا سرقت رفته باشد.
گواهی تقدیم شکایت را به بانک ارائه می دهیم برای اینکه تا زمان مشخص شدن تصمیم دادگاه به هیچ کس پرداخت نکند چک را.
سوالات متداول
اولین گام در گم شدن چک چیست؟
اولین گام در این جا مراجعه به بانک و پر کردن فرم مخصوص دستور عدم پرداخت است. این دستور ۷ روز اعتبار دارد مگر آن که فرد به دادگاه برود و گواهی شکایت خود را به بانک ارائه کند.
پس از دستور عدم پرداخت به بانک چه کاری باید انجام داد؟
پس از این کار با شکایت به مرجع قضایی من باب مفقودی و گم شدن چک گواهی را به بانک ارائه می دهیم.
در چه سامانه ای با اعلام مفقودی بودن چک از نقل و انتقال آن جلوگیری کنیم؟
در سامانه ساد که برای این امر پیش بینی شده است می توان به جز اعلام مفقود شدن چک، تحصیل مجرمانه آن را نیز درج و ثبت کنیم مثل سرقتی بودن یا کلاهبرداری از آن را.
