حکم و مجازات ازدواج مجدد در زمان عده

یکی از مسائلی که در فقه هدف خاصی دارد مسئله عده می باشد که در مدت عده، چه عده طلاق باشد و چه عده وفات، زوجه حق ازدواج در این ایام ندارد. در تمام ادیان الهی مسئله عده وجود دارد، اما در هر کدام از ادیان با دیگری اندکی اختلاف وجود دارد.

 عده و مجازات رعایت نکردن آن

عده به این معنا می باشد که زن بعد از جدایی از همسرش به هیچ عنوان در طول یک مدت زمان خاصی نباید ازدواج کند این مدت زمان و یا دوره را عده می گویند.

زمانی که اعتبار سپری گردد به مدت سه ماه و ده روز میباشد و اینکه عده انواع گوناگونی دارد که از آن جمله عده طلاق، عده وفات و عده بذل مدت و یا به اتمام رسیدن ازدواج موقت است.

عده از آیات قرآنی برگرفته شده است و اگر در ایام عده ازدواج صورت گیرد تا ابد زن و شوهر به همدیگر حرام می گردند و ازدواج که صورت گرفته است برای همیشه باطل می باشد.

 نگه داشتن عده یک امر ضروری و واجب در احکام شرعی می باشد و اگر زنی در این ایام ازدواج کند و یا با او ازدواج صورت گیرد، بی توجهی کردن به این قانون می تواند پیامدها و مشکلات زیادی را در بر داشته باشد.

عده در قرآن کریم

احکامی که در قرآن درباره آن سخن به میان آمده است، احکامی هستند که از طرف خداوند و وابسته به حکمت باری تعالی می باشد و به همین دلیل قابل تغییر نمی باشد و لازم الاجرا است.

اما یک سری از قواعد و قوانین وجود دارند که احکامی هستند که بر اساس روایات هستند و نیاز هست که در مورد آنها تحقیق کرد و به همین دلیل ممکن است که فقها در مورد آن مسائل نظرات متفاوتی داشته باشند.

عده جزء مواردی است که در قرآن بیان شده است و بعضی از احکام در مورد آن اعلام شده است. قرآن کریم به روشنی بیان کرده است در مورد زن هایی که شوهر آنها فوت کرده است و یا اینکه از شوهر خود طلاق گرفته اند و یا به هر دلیلی نکاح آنها فسخ گردیده است، باید صبر کنند وعده نگه دارند.

 به عنوان نمونه در مورد زنانی که طلاق گرفته اند می فرمایند به مدت سه پاکی باید صبر کنند و بعد از آن ازدواج کنند و همچنین در مورد زنانی که شوهران آنها فوت شده است بیان می کند که باید به مدت چهار ماه و ده روز صبر کنند و بعد از آن می توانند مجددا ازدواج کنند.

اما در باره اینکه چرا عده ای که در مدت طلاق باید سپری گردد با عده ای که در مدت فوت باید سپری گردد متفاوت است به صراحت دلیلی بیان نشده است.

عده در قانون مدنی

بر اساس ماده ۱۱۵۵ قانون مدنی، عده با توجه به شرایط بعضی از افراد با همدیگر متفاوت میباشد. به عنوان مثال برای توضیح عده زنانی که نزدیکی نکردند و دخول انجام نشده است و همچنین عده زنان یائسه حکم آنها را تعیین کرده است به عنوان مثال در طلاق چنین زنانی و همچنین فسخ نکاح آنها نگه داشتن عده لازم نمی باشد.

همچنین زنی که شوهر او غایب مفقودالاثر شده است و دادگاه مربوطه او را طلاق داده است، عده ای که برای چنین زنی در نظر گرفته می شود عده شوهر فوت شده میباشد که بر اساس ماده ۱۱۵۶ قانون مدنی این زنان باید از زمانی که تاریخ طلاق برای آنها قید گردید عده وفات نگه دارند.

همچنین می‌توان گفت زنی که با شبهه با کسی رابطه داشته باشد و نزدیکی کرده باشد بر اساس ماده ۱۱۵۷ باید عده طلاق را نگه دارد.

حکم زنی که باردار میباشد و طلاق گرفته است مدت زمان اعتبار آن تا زمان وضع حمل آن می باشد.

فایده عده چیست؟

عده‌ای که در طلاق گذاشته شده است برای این موضوع مفید می باشد که زن و شوهر به خود اجازه و فکر کردن این موضوع را می دهند که به زندگی برگردند و با یکدیگر به دلیل داشتن فرزند و اینکه فرزندان یک زندگی با آسایش و آرامش را در کنار خانواده خود بگذرانند. و همچنین قانونگذار این اجازه را به مرد داده است که در صورت پشیمانی از طلاق دادن همسر خود مجدداً امکان بازگشت داشته باشد.

 فلسفه نگه داشتن عده چیست؟

عده را به علت اینکه منصوص است در قرآن کریم آمده است در میان فقها همچنین حقوقدان ها هیچ شک و شبهه ای وجود ندارد و آن را پذیرفته اند. به همین دلیل عده را مفهوم مسلم می دانند و به فلسفه چرایی آن نمی‌پردازند. اما خود قرآن کریم فلسفه عده را به دلیل کامل شدن جنین در رحم مادر و همچنین امکان بازگشت شوهر به زندگی میداند.

 صراحتی که در عده وجود دارد باعث شده که بعضی از فقها نگه داشتن عده بعد از منحل شدن عقد نکاح را برای زنان امر تعبدی بدانند و رعایت آن را یک امر ضروری و واجب بشمارند.

 بنابراین برای اعاده دو دیدگاه وجود دارد:

معتقد هستند که اگر زن به صراحت بداند که حامله نمی باشد و در شکمش جنینی را ندارد و همچنین بر اساس آزمایش ها و پیشرفت های علمی که در این زمان به وجود آمده است مطمئن گردد که باردار نمی باشد نیازی به نگه داشتن عده ندارد البته تعداد کمی بر این نظریه اتفاق دارند.

گروهی دیگر این نظریه را دارند که عده یک امر تعبدی میباشد و در همه حال باید رعایت گردد.

موارد دیگر فلسفه نگه داشتن عده

جلوگیری از اختلاط نسب: مهم ترین و ابتدایی‌ترین علتی که باعث می شود یک زن در موقعی که ازدواج منحل می گردد عده نگه دارد، جلوگیری از اختلاط نسب است‌. زنی که علت طلاق یا فوت ازدواجش منحل گردیده است برای اینکه از پاکی رحم خود اطمینان حاصل کند، برای مدت معینی از ازدواج کردن مجدد خودداری به عمل می‌آورد تا اختلاط نسب ایجاد نگردد.

زنانی که یائسه هستند و یا زنان صغیره و همچنین زنان غیر مدخوله و زنانی که فاقد رحم می باشند به دلیل اینکه امکان وجود بچه در اینگونه زنان زیر صفر می باشد نیازی به نگه داشتن عده در این ایام ندارند.

امکان رجوع مجدد: عده ای که در طلاق وجود دارد یک مهلت می‌باشد برای فکر کردن بازگشت به زندگی خانوادگی.

حمایت کردن از جنین و همچنین حفظ حیات او: دلیلی که در این مدت وجود دارد برای این است که جنین به صورت کامل و سالم و بدون به خطر افتادن زندگی او به دنیا بیاید. اگر قرار باشد زن در مدت زمانی که باردار می باشد ازدواج کند فشار های روانی بر کودک وارد میشود، مانند اینکه اصرار و اجبار و سقط جنین توسط شوهر جدید.

احترام شوهر فوت شده: دلیل عده ای که در طلاق وجود دارد با عده ای که در فوت وجود دارد کاملا متفاوت است، زیرا عده فوت از نظر مدت زمان از عده طلاق طولانی تر می باشد هدف از عده وفات وضع حمل نمی باشد، بلکه احترام به همسر فوت شده می باشد و همچنین حفظ حرمت و احترام به مرد در این مدت ایامی که با زن زندگی می کرده است.

حالا این سؤال پیش می‌آید که چرا عده که به معنی احترام به شوهر می باشد اگر زن فوت کند چرا این عده را مرد نباید نگه دارد و به زن خود احترام بگذارد؟

البته که پاسخ به این سؤال در منابع فقهی بیان نشده است اما رعایت کردن مدت زمان عده برای زن به این دلیل میباشد که حفظ حرمت و شأن و حیا و عفاف زن را نشان می دهد.

حکم ازدواج کردن با زنی که در ایام عده وفات و یا طلاق باشد چیست؟

اگر یکی از طرفین چه زن و چه مرد بداند که زن در ایام عده به سر می برد و بدانند که ازدواج در ایام عده حرام است آن ازدواج برای او حرام ابدی می گردد.

اگر هیچ کدام از طرفین از در عده بودن اطلاعی نداشته باشند و یا حرمت عقد در زمان عده را ندانند و بین آنها نزدیکی صورت گرفته باشد زن بر آن مرد حرام می گردد اگر نزدیکی انجام نشده باشد حرام نمی باشند.

 اگر عقد بین زن و مرد را یک فرد با وکالت از طرف آنها خوانده باشد و خودشان این کار را انجام نداده باشند در هیچ یک از دو صورت به همدیگر حرام ابدی نمی شوند بعد از پایان عده می توانند با یکدیگر ازدواج کنند.

سوال های مختص عده

1. زنی از شوهر خود طلاق گرفته است به این شرط که قسمتی از مهریه خود را به ‌عنوان بذل و بخشش در برابر این که دیگر به ازدواج با شوهر خود برنگردد داده است، حال این سوال پیش می آید که اگر در زمان عده با فرد دیگری رابطه نامشروع داشته باشد آیا این شخص بر او حرام میگردد و دیگر با او نمی تواند ازدواج کند؟

در طلاق بائن امکان رجوع و بازگشت وجود ندارد و موارد گفته شده در این مورد جزوه طلاق بائن به حساب می آید و به همین دلیل در طلاق بائن اگر شخص رابطه نامشروع انجام دهد بدون اینکه عقدی بین آنها برقرار باشد، در آینده برای ازدواج با یکدیگر مشکلی ندارند ولی اگر طلاق از نوع طلاق رجعی بود بر یکدیگر حرام می شدند. (بر اساس مواد ۱۰۵۰ تا ۱۰۵۴ قانون مدنی)

2. آیا ازدواج موقت هم دارای عده میباشد و این مدت عده چقدر است؟

 در ازدواج موقت هم عده وجود دارد، اگر زن یائسه نباشد و زناشویی بین آنها انجام شده باشد، مدت عده دو پاکی می باشد. اگر زن حامله باشد و همچنین حیض نمی بیند تا زمان وضع حمل باید عده نگه دارد. عده از تمام شدن مدت تعیین شده صیغه عقد و یا اینکه مدت زمانی که وجود دارد تا شوهر مدت زمان را ببخشد، از همان زمان آغاز می شود.

3. اگر زنی لوله رحم خود را ببندد در این زمان برای نگه داشتن مدت عده دیگر سه پاکی شامل حال او نمی شود در این موقع حکمش چیست و زن چه مدتی را باید به عنوان عده نگه دارد؟

اینگونه زنان باید سه ماه از نزدیکی با شوهر خود بپرهیزند و بعد از آن صیغه طلاق را جاری کنند و بعد به مدت سه ماه عده نگه دارند.