پولی که طبق قانون توسط مردم یک جامعه به منظور تأمین مخارج عمومی به دولت پرداخت میشود «مالیات» نامیده می شود. مبالغ دریافت شده باید صرف هزینه های عمومی یا هزینه های جاری دولت شود تا باعث پیشرفت و توسعه در بخش های مختلف کشور بشود.
مالیات انواع گوناگونی دارد که مهمترین آنها مالیات حقوق است.
همه کسانی که به هر شکلی مشغول به کار می باشند و حقوق دریافت می کنند و بیمه تامین اجتماعی برای آنها لحاظ می شود، باید بخشی از حقوق دریافتی خود را به عنوان مالیات حقوق به وزارت اقتصاد و دارایی پرداخت نمایند.
اگر تمایل دارید که در مورد مالیات حقوق بیشتر بدانید، نویسندگان سایت سنا در مطلب «مالیات حقوق سال ۹۹» به بررسی این موضوع به صورت جامع پرداخته اند.
در ادامه این مطلب جرایم مالیاتی را نام می‌بریم و همچنین مجازات جرایم مالیاتی را برای شما شرح می‌دهیم.
جرایم مالیاتی چیست؟
یکی از وظایف هر شهروند در هر جای دنیا پرداخت مالیات است. در صورتی که هر شهروندی این کار را به صورت صحیح و در موعد مقرر انجام دهد دارای حقوق شهروندی است.
در غیر این صورت و اگر فردی مالیات پرداخت نکند یا در پرداخت آن تاخیر داشته باشد یا در تسلیم اظهارنامه نیز تاخیر داشته باشد، ازنظر قانون، جرم مالیاتی مرتکب شده و باید مجازات شود.
انواع جرایم مالیاتی
در اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم، هفت مصداق برای جرم مالیاتی تعیین شده است که بر اساس آن، اگر کسی این هفت اقدام را انجام دهد، مجرم مالیاتی محسوب می شود و طبق قانون مجازات خواهد شد.
این هفت اقدام به صورت زیر می باشند:
- تنظیم دفاتر، اسناد و مدارک خلاف واقع و استناد به آنها.
- اختفای فعالیت اقتصادی و کتمان کسب درآمد حاصل از آن.
- ممانعت از دسترسی ماموران مالیاتی به اطلاعات مالیاتی و اقتصادی خود یا اشخاص ثالث در اجرای ماده ۱۸۱ قانون مالیاتهای مستقیم و امتناع از انجام تکالیف قانون مبنی بر ارسال اطلاعات مالی، موضوع مواد ۱۶۹ و ۱۶۹ مکرر به سازمان امور مالیاتی کشور و وارد کردن زیان به دولت با این اقدام.
- عدم انجام تکالیف قانونی مربوط به مالیاتهای مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده در رابطه با وصول یا کسر مالیات مودیان دیگر و اتصال آن به سازمان امور مالیاتی در مواد قانونی تعیین شده.
- تنظیم معاملات و قراردادهای خود به نام دیگران یا معاملات و قراردادهای مودیان دیگر به نام خود بر خلاف واقعیت.
- خودداری از انجام تکالیف قانونی در خصوص تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی حاوی اطلاعات درآمدی و هزینه‌ای طی سه سال متوالی.
- استفاده از کارت بازرگانی اشخاص دیگر به منظور فرار مالیاتی.
مجازات های مالیاتی
در تاریخ ۳۱ تیر سال ۱۳۹۴ اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم به تصویب رسید و لازم‌الاجرا شد. طبق اصلاحیه این قانون از آن تاریخ به بعد با جرایم مالیاتی برخورد میشود.
همچنین در قانون جدید مالیات های مستقیم در موارد ۲۷۴ تا ۲۷۹، جرایم مالیاتی به صورت مشخص تعیین می شود و مرتکبان حسب مورد، به مجازات های درجه شش محکوم می شوند.
طبق تعریف قانون، مجازات درجه شش، شامل موارد زیر میشود:
- حبس بیشتر از شش ماه تا دو سال
- جزای نقدی بین دو تا ۸ میلیون تومان
- شلاق از ۳۱ تا ۷۴ ضربه
- محرومیت از حقوق اجتماعی بیشتر از شش ماه تا پنج سال
- انتشار حکم قطعی در رسانه‌ها
- ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
- ممنوعیت از دعوت عمومی جهت افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
- ممنوعیت از صدور بعضی اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
جریمه های مالیاتی در قانون جدید مالیات
مرتکبان جرایم مالیاتی علاوه بر مجازات های ذکر شده، مسئول پرداخت اصل مالیات و جریمه های متعلق قانونی که تا مهلت مرور زمان رسیدگی مالیاتی که پنج سال است و ضرر و زیان وارد شده به دولت می‌باشند.
علاوه براین طبق ماده ۲۷۶ در صورتی که هرکدام از:
- حسابداران
- حسابرسان و موسسات حسابرس
- ماموران مالیاتی و کارکنان بانک ها
- موسسات مالی و اعتباری
در ارتکاب جرم مالیاتی معاونت کنند یا تخلفات صورت گرفته را گزارش نکنند به حداقل مجازات مباشر جرم محکوم می‌شوند.
مجازات معاونت سایر افراد بر اساس قانون مجازات اسلامی تعیین می گردد.
بیشتر بخوانید : موارد معافیت از مالیات حقوق سال ٩٩
اعلام جرایم و اقامه دعوا علیه مرتکبان جرایم مربوط به مالیات در نزد مراجع قضایی و از طریق دادستانی انتظامی مالیاتی و باقی مراجع قانونی انجام میشود.
فرار مالیاتی چیست؟
فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی دو موضوع مورد بحث در رابطه با نظام مالیاتی است که در پی آن افراد زیادی به روش‌های مختلف از اجرای قانون و دادن مالیات امتناع میکنند.
فرارهای مالیاتی جریمه های مالیاتی فراوانی را به دنبال دارند.
می‌توان گفت یکی از چالش های پرهزینه و وقت گیری که نظام های مالیاتی با آن مواجه هستند فرار مالیاتی است.
در تعریف کلی فرار مالیاتی می‌توان گفت:
اقدامات غیرقانونی مثل:
- حساب سازی
- عدم ارائه دفاتر رسمی
- انجام فعالیتهای اقتصادی زیرزمینی و …
با قصد فرار از پرداخت مالیات را فرار مالیاتی می‌گویند.
در فرار مالیاتی درآمدی که مشمول پرداخت مالیات می شود و همچنین سودی که به آن مالیات تعلق می گیرد و میزان و منبع درآمدها مخفی می شود.
علاوه بر این اقداماتی که باعث تخفیف مالیاتی می‌شوند بالاتر از میزان واقعی بیان می شوند.
به طور کلی سوء استفاده و تخلف‌های مربوط به فرار مالیاتی بر اساس تصویب قانون کشور در سال ۹۴، شامل موارد زیر میشود:
- تنظیم دفاتر، اسناد و مدارک غیر واقعی و استفاده کردن از آن.
- مخفی کردن فعالیت های اقتصادی و درآمد های آن.
- استفاده از عنوان افراد دیگر برای قراردادهای اقتصادی.
- جلوگیری از دسترسی ماموران به اطلاعات صحیح فعالیت های اقتصادی.
- عدم ارائه اظهارنامه حداکثر در سه سال متوالی.
بخشودگی جرایم مالیاتی
دولت کشور با بخشودگی جریمه‌های مالیاتی سعی دارد تا افراد را به پرداخت مالیات ها تشویق کند.
بر اساس این موضوع،هر چند وقت بخشنامه های متعددی جهت بخشش مجازات مالیات، ابلاغ و اجرایی می شود.
افرادی که نسبت به تسویه اصل مبلغ تعیین شده خود اقدام نمایند، از طرف دولت به عنوان افراد خوش حساب تلقی می‌شوند و علاوه بر بخشش جریمه های مالیاتی طرح های تشویقی دریافت میکنند.
این بخششها در صورتی انجام میشود که افراد در طول زمان اعلام طرحهای بخشودگی مبالغ تعیین شده را پرداخت کنند.
ضرایب جریمه های مالیاتی
بر اساس قانون، هر کدام از جرایم مالیاتی جریمه های مالیاتی با ضریب خاصی دارند که به شکل زیر می باشند:
ماده ۱۹۰ – پرداخت نکردن مالیات در زمان مقرر منجر به جریمهای برابر با ۲.۵ درصد به ازای هر ماه خواهد شد.
شروع زمان این جریمه، از انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه یا سر رسید پرداخت است.
ماده ۱۹۲ – در شرایطی که مودی به دلیل قانون مالیات های مستقیم، ملزم به تسلیم اظهارنامه شود و اقدام به درج اطلاعات غیر واقعی یا کتمان دارایی خود کند، مشمول جریمه غیرقابل بخشش تا ۳۰ درصد مالیات خواهد شد.
این میزان از جریمه های مالیاتی در مورد مشمولانی که موضوع این قانون نیستند ۱۰ درصد است.
ماده ۱۹۳ – مودیانی که ملزم به تنظیم و ارائه دفاتر قانونی خود و ارائه ترازنامه و حساب سود و زیان هستند اگر تا زمان تعیین شده برای این کار اقدامی نکنند، باید میزان ۲۰ درصد از مالیات کل تعیین شده را به عنوان جریمه متحمل شوند.
همچنین تسلیم نکردن ترازنامه یا حساب سود و زیان منجر به منع از معافیتها در آن سال مالی خواهد شد.
ماده ۱۹۴ – در صورتی که درآمد خود اظهاری مودی و درآمد مشخص شده قطعی، بیش از ۱۵ درصد اختلاف داشته باشد، علاوه بر تعلق گرفتن جرایم مالیاتی، فرد مورد نظر تا سه سال از هر گونه تسهیلات و بخشودگیهای قانونی منع خواهد شد.
ماده ۱۹۵ – جریمه های مالیاتی تخلف آخرین مدیران شرکت یا مؤسسه قبل از انحلال به دلیل تسلیم نکردن اظهارنامه در زمان مقرر، میزان ۲ درصد سرمایه پرداخت شده در زمان انحلال است.
این مقدار در مورد تسلیم اظهارنامه خلاف واقع و نادرست ۱ درصد است.
ماده ۱۹۶ – جریمه مدیران تصفیه در صورت پایبند نبودن به مقررات امور مالیاتی، برابر با ۲۰ درصد مالیات تعیین شده است که از مدیر یا مدیران گرفته میشود.
ماده ۱۹۷ – افرادی که مکلف به تسلیم صورت و فهرست هزینه ها یا قراردادها و مشخصات افراد دیگر هستند، در صورتی که وظیفه محول شده را انجام ندهند یا اطلاعات نادرست ارائه کنند، در مورد صورت حقوقهای پرداختی معادل ۲ درصد و در مورد هزینه ها و قراردادهای پیمانکاری معادل ۱ درصد کل قرارداد متحمل جریمه های مالیاتی خواهند شد.
به علاوه این، افراد خاطی باید به صورت تضامنی با مودی نسبت به جبران زیانهای وارد شده به دولت اقدام کنند.
ماده ۱۹۹ – هر فرد حقوقی یا حقیقی که بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم، مسئول کسر یا اتصال مالیات مودیان دیگر است، در صورت تخلف از انجام وظایف خود، علاوه بر مسئولیت تضامنی با مودی، مشمول جریمه ۱۰ درصدی مالیات پرداخت نشده و ۲.۵ درصدی از مالیات به ازای هر ماه تأخیر خواهد بود.
ماده ۲۰۰ – در صورت محول کردن مسئولیت مالیاتی به دفاتر اسناد رسمی و انجام ندادن صحیح یا به موقع از طرف آنها، علاوه بر مسئولیت تضامنی سردفتر با مودی برای مالیات تعیین شده، مقدار ۲۰ درصد جریمه تعلق خواهد گرفت.
در صورت تکرار، این جریمه های مالیاتی به صورت شدیدتر خواهد بود که مجازات حبس تعزیری درجه شش را به دنبال دارد.
ماده ۲۰۱ – اگر مودی با استناد به مدارک، ترازنامه یا اظهارنامه‌ای که خلاف واقع تنظیم شده اند، سعی در کتمان حقیقت کند، همچنین در سه سال متوالی اقدام به تسلیم اظهارنامه نکند، علاوه بر جریمه‌های قانون مالیات های مستقیم، از معافیت ها و بخشودگی ها نیز، محروم میشود.
ماده ۲۰۲ – وزارت امور اقتصادی یا سازمان امور مالیاتی اختیار دارد تا به عنوان جریمه های مالیاتی از خروج از کشور بدهکارانی که بدهی آنان از موارد عنوان شده زیر بیشتر است، جلوگیری کند.
- الف – برای اشخاص حقوقی تولیدی دارای پروانه از مراجع قانونی، میزان بدهی ۲۰ درصد سرمایه ثبت شده یا مبلغ ۵ میلیارد ریال باشد.
- ب – برای سایر اشخاص حقوقی یا حقیقی تولیدی، میزان بدهی ۱۰ درصد سرمایه ثبت شده یا مبلغ ۲ میلیارد ریال باشد.
- ج – سایر افراد حقیقی که در بندهای الف یا ب ذکر نشده اند، در صورتی که بدهی آنان از ۱۰۰ میلیون ریال بیشتر باشد.
تبصره – در صورتی که مودی برای فرار از مالیات اقدام به نقل وانتقال اسناد به اسم همسر یا فرزندان کند، سازمان مربوطه میتواند به عنوان جریمه های مالیاتی، از طریق مراجع قضایی نسبت به باطل کردن آن اقدام کند.
ماده ۲۱۱ – هر گاه مودی پس از اعلام قطعی میزان مالیات و ابلاغ برگ اجرایی، نسبت به پرداخت آن در زمان مقرر اقدام نکند، به اندازه بدهی مالیاتی و جرایم آن به اضافه ۱۰ درصد بدهی، از اموال وی توقیف خواهد شد.
ماده ۱۸۹ – اگر مدارک، ترازنامه و حساب سود و زیان اشخاص حقوقی یا حقیقی طی سه سال متوالی تأیید شده باشد و مالیات متعلق در سال مالی مختص خود بدون مراجعه به هیات حل اختلاف، پرداخت شده باشد، برخلاف اعمال جریمه های مالیاتی به میزان ۵ درصد جایزه خوش حسابی تعلق می‌گیرد.
این مقدار، از محل وصولی های جاری یا پرداخت سال های بعدی است.
ماده ۱۹۰ – در صورت پرداخت مالیات قبل از سررسید، به ازای هر ماه مقدار ۱ درصد از کل مالیات تعیین شده جایزه خوشحسابی تعلق خواهد گرفت.
