خلع ید ورثه از ماترک

ماترک آنچه است که از متوفی و فرد فوت شده از اموال به جا مانده است. تمام ورثه ابتدائا قبل از تقسیم ترکه در ماترک و اموال به جامانده از متوفی شریک هستند و به اصطلاح مال بین ایشان مشاع محسوب می شود.

لذا احکام مال مشاع بر آن بار می شود.

یکی از احکام این است که هیچ یک از شرکا یا مالکین مال مشاع حق ندارند در مال بدون اجازه دیگران تصرف کنند و هر تصرف مادی و حقوقی بیشتر از سهم فرد صحیح و نافذ نیست و تصرف مادی هم باعث مسئولیت و ایجاد ضمان‌ خواهد شد.

شاید یکی از مواردی که در جامعه مورد اختلاف در میان مردم است بحث ارث و میراث و ماترک است که ممکن است کسی بدون اجازه دیگران در ارث تصرف کند و در آن دخالت بی جا کند.

در اینجا می خواهیم بدانیم که اگر یکی از ورثه در مال به ارث رسیده تصرف کند یا مثلا در خانه موروثی دربست بنشیند و اجازه به کسی ندهد علیه وی کدام و چه نوع اقدام قانونی می توان انجام داد.

تصرف در ملک به ارث رسیده/خلع ید از ماترک

همانطور که گفتیم مالی که به ارث می رسد مثل خانه یا زمین مشاع و مشترک بین تمام وراث است و هیچ یک از آنان فعلا حق تصرف در آن را بدون اجازه دیگران نخواهند داشت.

حال اگر یکی از این افراد تصرف مادی کند در مال مثلا خانه را از آن خود بداند یا اینکه مغازه ای که به ارث رسیده را مال خود بداند بدون هیچ دلیلی در اینجا می توان علیه وی دعوای رفع خلع ید اقامه کرد.

پس اگر یکی از شرکا در ماترک تصرف کند هر یک از شرکای دیگر حتی اگر تمام شرکا نباشند می تواند خلع ید وی را از دادگاه بخواهد.

دعوای خلع ید به چه معناست؟

خلع ید نوعی تصرف غیر مجاز است مانند غصب اما نکته اینجاست که غصب هم در مال منقول رخ می دهد هم مال غیر منقول اما تصرف غیر مجاز در خلع ید فقط مخصوص مال غیر منقول است.

اگر کسی بدون اجازه و اذن در مال غیر منقول مثل خانه یا زمین یا مغازه تصرف کند بدون آنکه قرارداد یا اجازه ای درمیان باشد.

مالک می تواند دعوای خلع ید به معنای اخص یا مالکیت مطرح کند و فرد را از ملک بیرون کند.

در مال مشاع هم همینطور است.

• مال مشاع به چه معنا است؟

مال مشاع مالی است که در آن بیش از یک مالک وجود دارد. اگر مالی فقط دارای یک مالک باشد آن مال را مفروز میگویند.

ماده قانونی خلع ید از ملک موروثی

در قانون هم به این امر اشاره شده است با این توضیح که همانطور که در بالا گفتیم مال موروثی یا به ارث رسیده مال مشاع محسوب می شود تا قبل از تقسیم.

حال ماده ۴۳ قانون اجرای احکام مدنی را با هم مرور می کنیم:

در مواردی که حکم خلع ید علیه متصرف ملک مشاع به نفع مالک قسمتی از ملک مشاع صادرشده باشد از تمام ملک خلع ید می‌شود، ‌ولی تصرف محکوم ‌له در ملک خلع ید شده مشمول مقررات املاک مشاعی است.

سوالی که مطرح می شود این است که اگر شرکا چندین نفر باشند و یک نفر در مال موروثی تصرف کند آیا یک نفر به تنهایی می تواند خلع ید را بخواهد البته در بالا مختصرا پاسخ دادیم در اینجا می توان به نظریه مشورتی نیز استناد کرد.

رأی مشورتی از سوی اداره حقوقی قوه قضاییه به شماره ۸۳۵۸/۷

چون حسب مواد ۵۸۱ و ۵۸۲ قانون مدنی، هیچ یک از شرکا ء بدون اجازه سایر شرکا حق دخل و تصرف در مال مشترک را ندارند، بنابراین چنانچه یکی از شرکا ء بدون اجازه شریک دیگر در قسمتی از ملک مشاعی تصرف به عمل آورد، هریک از شرکا حق دارد درخواست خلع ید ایشان را بنماید.

در صورت خلع ید از متصرف، تحویل ملک به هریک از شرکا ء موکول به موافقت یا اذن تمامی‌ شرکا می‌باشد.

طرح دعوای خلع ید از ماترک توسط زن

فرض کنید که از متوفی خانه ای به جا مانده حال ورثه در آن تصرف کرده اند و اجازه تصرف به همسر متوفی که شاید مادرشان هم باشد را نمی دهند آیا این زن می تواند دعوای خلع ید مطرح کند؟

در پاسخ باید گفت طبق قانون زن از مال غیر منقول ارث نمی برد و فقط از قیمت آن ارث می برد لذا نمی تواند دعوای خلع ید طرح کند و باقی ورثه اما این امکان را دارند.

خلع ید ورثه از ماترک

ماترک آنچه است که از متوفی و فرد فوت شده از اموال به جا مانده است.

تمام ورثه ابتدائا قبل از تقسیم ترکه در ماترک و اموال به جامانده از متوفی شریک هستند و به اصطلاح مال بین ایشان مشاع محسوب می شود.

لذا احکام مال مشاع بر آن بار می شود.

یکی از احکام این است که هیچ یک از شرکا یا مالکین مال مشاع حق ندارند در مال بدون اجازه دیگران تصرف کنند و هر تصرف مادی و حقوقی بیشتر از سهم فرد صحیح و نافذ نیست و تصرف مادی هم باعث مسئولیت و ایجاد ضمان خواهد شد.

شاید یکی از مواردی که در جامعه مورد اختلاف در میان مردم است بحث ارث و میراث و ماترک است که ممکن است کسی بدون اجازه دیگران در ارث تصرف کند و در آن دخالت بی جا کند.

در اینجا می خواهیم بدانیم که اگر یکی از ورثه در مال به ارث رسیده تصرف کند یا مثلا در خانه موروثی دربست بنشیند و اجازه به کسی ندهد علیه وی کدام و چه نوع اقدام قانونی می توان انجام داد.

• هزینه دادخواست خلع ید ماترک

هزینه دادرسی این دعوا بر اساس ارزش منطقه ای ملک سنجیده می شود.

• دادگاهی که در آن خلع ید از ماترک طرح می شود.

دادگاه صالح برای رسیدگی به این دعوا دادگاه شهری است که مال غیر منقول در آنجا واقع شده است.

• نحوه اجرای حکم خلع ید ماترک

اگر اقامه دعوا شود و رای به خلع ید صادر شود و این رای قطعی شود و درخواست اجرای رای به عمل آید.

اجرای احکام دادگستری وارثی را که بدون اجازه در ملک تصرف کرده بیرون و اخراج می کند اما با وجود این ملک را به تصرف خواهان برنده دعوا هم نمی دهد زیرا ملک مشاع است و بدون اجازه سایر شرکا حق تصرف وجود ندارد.

• فروش سهم خود از ملک مشاع /ماترک مشاع

فرد می تواند سهم خود از مال مشاع را بفروشد زیرا تصرف حقوقی بر خلاف تصرف مادی صحیح است به شرطی که فقط در حدود سهم خود معامله کند در غیر این صورت معامله نافذ نیست.

نتیجه گیری

ماترک اموالی است که از متوفی به جا می ماند. ماترک وقتی که به ارث می رسد با فوت مورث بین وارث مشترک و به اصطلاح مشاع است.

مشاع یعنی اینکه یک مال چندین مالک دارد و هنوز بین آنان تقسیم صورت نگرفته.

حال اگر یکی از وراث بدون اجازه باقی ورثه در مال یا ملک مشاع تصرف مادی کند هر یک از ورثه می توانند خلع ید و اخراج او را از ملک از دادگاه تقاضا نمایند.

به این دلیل که تصرف در مال مشترک دارای قانون و مقررات خاصی است و هر کسی نمی تواند بدون اجازه در آن تصرف کند زیرا آن مال در مالکیت چند شخص است و افراد مالک در ذره ذره آن مال شریک هستند.

دعوای خلع ید را حتی یکی از وراث هم بدون حضور باقی وراث می تواند مطرح کند در دادگاه محل و یا شهری که مال غیر منقول در آنجا واقع شده است.

سوالات متداول

آیا خلع ید از ماترک ممکن است؟

بله از ملکی که به ترکه تعلق دارد می توان خلع ید کرد ولی پس از اجرا مال به کسی تسلیم ‌نمی شود مگر بعد از تقسیم یا فروش مال.

برای خلع ید از ترکه آیا باید همه وراث اقامه دعوا کنند؟

خیر این امر لازم نیست و حتی یکی از ورثه شریک هم می تواند دعوای خلع ید مطرح کند.

اگر زن جزو ورثه باشد آیا می تواند دعوای خلع ید از خانه ای را مطرح کند؟

خیر این یک استثنا است زیرا زن در مال غیر منقول ارث نمی برد لذا وی دعوای خلع ید را نمی تواند مطرح کند.