شغل وکالت، یکی از موجه ترین مشاغل اجتماعی به شمار می رود و دارای سابقه ای به قدمت تاریخ بشریت می باشد. همچنین این شغل در حیطه مشاوره مستقیم به شمار می آید. به این معنا که وکلا به مراجعان مشاوره حقوقی می‌‌‌‌‌دهند و به عنوان نماینده آنها در دادگاه و مراجع قضایی شرکت مینمایند تا طبق قانون از حقوق موکل خود دفاع کنند.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های افراد در مواجهه با یک مشکل حقوقی، انتخاب یک وکیل پایه یک دادگستری خوب و حرفه ای در تهران می باشد. از آن جایی که مثل باقی اصناف، تعداد وکلا در جامعه رو به فزونی رفته، باید بدانیم در زمان انتخاب یک وکیل خوب و مجرب، اصولی وجود دارد که آگاهی یافتن از آنها ما را در انتخاب وکیل مناسب یاری میکند.
یک انتخاب خوب از تبعات سنگین آن در پرونده حقوقی جلوگیری می کند. نخست به تعریف وکالت و وکیل می‌پردازیم و سپس تفاوت های وکیل پایه یک دادگستری و وکیل پایه دو دادگستری را بررسی می‌کنیم.
تعریف وکالت
«وکالت» در لغت به معنی واگذار کردن، اعتماد و تکیه کردن به دیگری می باشد. همچنین این لغت در فقه به عقدی می گویند که به واسطه آن کسی، شخص دیگری را برای انجام کاری جانشین خود قرار می‌دهد.
قانون مدنی ایران در ماده ۶۵۶ وکالت را این چنین تعریف کرده است:
«وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را بر انجام امری نایب خود قرار می دهد.»
وکالت به معنای اخص آن به نمایندگی امور قضایی و دعاوی و اختلافات اشخاص حقیقی یا حقوقی در محاکم دادگستری گفته می شود این نمایندگی به نحوی انجام می گردد که وکیل با استفاده از اطلاعات و تجربیات حقوقی کافی و به کارگیری اصول و قواعد آیین دادرسی و قوانین موجد حق تلاش می کند که در جهت اجرا و تحقق عدالت به تثبیت حقوق موکل خود بپردازد.
پس از انعقاد عقد وکالت، وکیل و موکل در برابر هم حق و تکلیف پیدا می کنند و روابط حقوقی، وظایف و مسئولیت های متقابلی را دارا می شوند.
وکالت چند نوع دارد؟
در یک تقسیم بندی کلی وکالت به دو نوع تقسیم می شود:
- وکالت قضایی به این معنی است که شخص صرفا برای امور دادگاهی خود شخص دیگری را به عنوان نماینده خود در دادگاه معرفی میکند. این نوع وکالت فقط محدود به امور قضایی می باشد.
- وکالت غیر قضایی یعنی شخصی به طور رسمی یا عادی به منظور انجام امور کاری یا اداری خویش به شخص دیگری وکالت می دهد.
وکالت قضایی خود به دو نوع تقسیم می شود:
- وکالت مطلق: به این معنی که شخص وکیل خود را برای تمام امور وکیل کند و این وکالت شامل امور اداری و مالی موکل نیز می‌شود؛ مثل فروش و یا خرید و یا پرداخت هزینه خانواده که در این نوع اعمال وکیل دیگر نیاز به اجازه موکل ندارد.
- وکالت مقید: به این معنی که مورد وکالت مشخص و معین است و وظایف وکیل در همان مورد معین تعیین شده است؛ مثل خرید خانه یا فروش ماشین.
وکیل به چه کسی گفته می شود؟
«وکیل» شخصی است که از طرف شخص دیگر، حقیقی یا حقوقی به موجب عقد وکالت مامور به انجام عملی می باشد. در این مطلب به تعریف وکالت و شرایط آن و وظایف وکیل و همچنین تفاوت وکیل دادگستری با نماینده حقوقی می پردازیم.
«وکیل حقوقی» کسی است که نسبت به احقاق حقوق موکلش در رابطه با موضوع مطرح شده در مراجع قضایی و غیر قضایی طبق حدود اختیاراتش انجام وظیفه می کند. همچنین آثار تمام اقدامات وکیل در مراجع قضایی و غیر قضایی طبق قانون مدنی متوجه موکل می باشد.
انواع وکیل
- وکیل انتخابی: هر فردی که توانایی و وسع مالی دارد می تواند با میل و علاقه خود، شخصی را به عنوان وکیل خود انتخاب نماید. این وکلا می توانند وکلای رسمی باشند که فرد از طریق دفتر خانه اسناد رسمی او را به عنوان وکیل برای انجام امور خود در نظر گرفته است.
یا می توانند از بین وکلای دادگستری باشند که در مراجع قضایی و زیر مجموعه های آن (شعبه حل اختلاف و مراجع انتظامی) به نیابت از موکل خود به منظور احقاق حقوق او فعالیت های لازم را به عمل می آورند.
- وکیل معاضدتی یا تسخیری: وکلای دادگستری طبق قراردادی که با موکل خود امضا می‌کنند از حقوق وی در دادگاه یا دعاوی احتمالی دفاع می نمایند. گاهی پیش می آید که افرادی قصد دفاع از حق خویش را دارند، ولی تمکن مالی اخذ وکیل را ندارند و نداشتن وکیل نیز ممکن است منجر به زایل شدن حقوق آنها در دادرسی بشود.
قانونگذار برای دفاع از حق این نوع افراد و تامین حق دسترسی همگانی به وکیل، مقرراتی را جهت استفاده رایگان از مشاوره «وکلای معاضدتی» در قانون تعیین کرده است.
- وکیل اتفاقی: گاهی پیش می آید که در خانواده‌ای یکی از اعضای خانواده دارای تحصیلات حقوقی می باشد و توانایی دفاع از اعضای خانواده را دارد. در این مواقع فردی که تحصیلات حقوقی دارد ولی پروانه وکالت ندارد، برای بستگان و نزدیکان و پدر و مادر و فرزند خود می تواند وکالت کند و یا مشاوره حقوقی به آنها بدهد.
این امر شرایط خاص خود را دارد. فرد باید با قصد «متقاضی وکالت اتفاقی» درخواست خود را به کانون وکلای محل دادگاه بدهد. البته هر فرد نمی تواند بیشتر از سه بار تفاضای صدور وکالت اتفاقی را کند.
- وکیل تعیینی یا قراردادی: وکالتی که هرکدام از صاحبین دعوا برای دفاع و اقامه‌ی دعوا و تعقیب آن به وکیل دادگستری اعطا مینمایند.
- وکیل در توکیل: وکیلی می باشد که از طرف موکل خود اختیار داشته باشد که وکیل دیگری را برای او تعیین کند.
انواع تخصص های وکلا
وکیل دادگستری می تواند در تخصص ها و زمینه های گوناگونی فعالیت نماید که در زیر به نمونه هایی از آن ها اشاره شده است:
وکیل خانواده: وکیل خانواده باید در امور حقوق و مقررات خانوادگی تسلط کامل و جامع داشته باشد. چنین شخصی می تواند وکیل محضری باشد که در دفتر خانه اسناد رسمی توسط فرد انتخاب می گردد تا به منظور انجام امور خانوادگی و مطالبات حق و حقوق ضایع شده اعضای خانواده اقدامات لازم را انجام دهد.
همچنین می تواند وکیل دادگستری باشد که به نیابت از موکل خود در دادگستری و زیر مجموعه های آن اقدامات قضایی و احقاق حق را به عمل بی آورد.
وکیل ملکی: وکیل ملکی می بایست در مورد انواع املاک بایر یا غیر بایر اطلاعات نسبی حقوقی و غیرحقوقی داشته باشد.
وکیل مهاجرت: وکیل مهاجرت باید در امور مربوط به مهاجرین به کشورهای دیگر و دریافت تابعیت از دولت های مورد نظر که در آن مقیم هستند، اطلاعات حقوقی کافی داشته باشد. همچنین باید بداند که چگونه از حقوق مهاجرین در کشورهای مقیم دفاع کند یا در مورد تابعیت آن ها به درستی اقدام نماید.
وکیل امور قراردادها: وکیل امور قراردادها در قراردادهایی که بین اشخاص تنظیم می شود اطلاعات نسبی حقوقی را دارا می باشد. این قراردادها بین اشخاص حقیقی یا اشخاص حقوقی تنظیم می شود. بنابراین وجود وکیل کاردان در زمان عقد قراردادهای ذکر شده می تواند تا حدود زیادی از خسارات و کلاهبرداری های ممکن در آینده جلوگیری نماید.
وکیل شرکت ها: این نوع وکیل در امور مربوط به شرکت ها و انواع شرکت ها باید اطلاعات کامل حقوقی داشته باشد. شرکت های تجاری مشخص در قانون تجارت مانند شرکت با مسئولیت محدود و یا شرکت های تضامنی یا شرکت های غیر تجاری مانند شرکت های عام المنفعه و فرهنگی انواع این شرکت ها را شامل می شوند.
وکیل چک و سفته: اطلاع در مورد امور مربوط به انواع چک ها که از بانک های مختلف صادر می شود و همچنین راجع به سفته ها و گواهی عدم پرداخت انواع چک، و واخواست سفته و ظهر نویسان چک و حقوق و تکالیف مربوط به ظهر نویسان چک و سفته ها از وظایف وکیل چک و سفته می باشد. با داشتن اطلاعات لازم در این موارد وکیل می تواند از حقوق موکل خود به خوبی دفاع نماید.
به چه کسی وکیل پایه یک و پایه دو گفته می شود؟
آن دسته از افرادی که در آزمون وکالت کانون وکلای دادگستری پذیرفته می شوند در مرحله نخست کارآموز وکالت و پس از آن وکیل پایه یک دادگستری می شوند. اما در مورد قبول شدگان آزمون مرکز امور مشاوران در مرحله نخست کارآموز می شوند و پس از آن وکیل پایه۲و در نهایت وکیل پایه۱ می شوند.
نحوه گزینش کانون وکلا سخت تر از مرکز امور مشاوران می باشد. در هر صورت کارآموزان هر دو مرجع بعد از تمام شدن دوره کارآموزی اگر در آزمون اختبار پذیرفته شدند پروانه وکالت دریافت می کنند. وکلای مرکز مشاوران بعد از گذشتن دو سال از دریافت پروانه پایه دو، اگر در آزمون دیگری پذیرفته شدند پروانه وکالت پایه یک را دریافت می کنند.
هردو وکلای پایه یک و پایه دو دادگستری در تهران این اجازه را دارند که در زمینه انجام وکالت در امور حقوقی فعالیت کنند؛ اما در برخی امور با یکدیگر تفاوت دارند.
مثل این موضوع که وکیل پایه یک دادگستری اجازه دارد که بدون هیچ محدودیتی در کلیه محاکم حقوقی یا کیفری کل کشور فعالیت حقوقی داشته باشد، ولی وکیل پایه دو فقط می تواند در آن دسته محاکم کیفری که به جرایم تعزیری حبس کمتر از ۱۰ سال، شلاق و جزای نقدی و محاکم حقوقی پرونده های مالی کمتر از ۵۰ میلیون تومان و خواسته‌های غیر مالی به جز اصل نکاح و طلاق و اثبات نسب و نفی نسب شرکت نمایند.
وظایف و ویژگی های وکیل
- وکیل به عنوان یک مشاوره حقوقی برای افراد عادی می تواند در تمامی مسائل به افراد مشاوره حقوقی دهد. البته بهتر است که در زمینه خاصی که بیشتر در آن مطالعه و فعالیت دارد به افراد مشاوره بدهد.
- برای وکیل می‌توان حد و مرزی مشخص کرد که در چه زمینه‌ای اجازه وکالت از طرف موکل را دارد و در چه زمینه‌ای خود شخص می بایست برای آن امر حضور داشته باشد.
- وکیل دادگستری می بایست تا حد لزوم از ایجاد دعوای بی مبنا و طرح شکایات بی اساس جلوگیری کند. و تا آن جایی که امکان دارد به منظور روشن شدن موضوع جریان دادرسی تلاش کند و دادرسی را در جهت پیدا کردن حکم منطبق بر آن موضوع حرکت دهد.
- وکیل دادگستری باید قبل از جلسه رسیدگی و قبل از دفاع از موکل خود به مطالعه پرونده و گفتگو با متهم پرونده بپردازد. سپس از موضوع اتهامات اطلاع کامل دریافت کند و با متهم آشنایی کامل داشته باشد تا بتواند به نحو احسن از موکل خود دفاع کند.
شرایط وکیل
در ماده ۳۲ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب ( در امور مدنی ) به شرایطی که نماینده حقوقی باید داشته باشد، اشاره شده است.
دارا بودن یکی از شرایط زیر جهت اخذ عنوان نماینده حقوقی کافی می باشد:
- داشتن مدرک لیسانس حقوق به همراه دو سال سابقه کارآموزی در دفاتر حقوقی دستگاه های مربوط
- داشتن دو سال سابقه کار قضایی یا وکالت با شرط نداشتن محرومیت از اشتغال به مشاغل قضاوت یا وکالت
تشخیص دادن برای احراز شرایط ذکر شده بر عهده بالاترین مقام اجرایی سازمان یا قائم مقام قانونی فرد می باشد و همچنین ارائه معرفی نامه نمایندگی حقوقی به مراجع قضایی نیز لازم است.
اختیارات وکیل
از جمله اختیارات وکیل می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- وکالت در مصالحه و سازش
- وکالت در تعیین جاعل
- وکالت در استرداد دادخواست یا استرداد دعوا
- وکالت در دعوای اعسار
- وکالت راجع به اعتراض به رای، تجدیدنظر، فرجام خواهی و اعاده دادرسی
وکیل در مقابل دادسرا و موکل چه تعهدی دارد؟
وکیل دادگستری در مقابل موکل خود و همچنین در مقابل دادسرا تعهداتی را بر عهده دارد. از جمله:
- در صورتی که از اقدامات یا سهل‌انگاری وکیل خسارتی به موکل وارد آید، وکیل مسئول است.
- رعایت مصلحت موکل در اقدامات و فعالیت‌های وکیل بر عهده خودش می باشد.
- استرداد اموال تحویلی بر عهده وکیل است؛ زیرا وکیل امین است و چیزهایی را که در اثر وکالت به دست می‌آورد می بایست به موکل خود تحویل دهد.
- صورت حساب وکالت را به موکل خود تسلیم نماید.
موارد تعلیق وکیل از وکالت
با توجه به ماده ۱۷ لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری:
«هیچ وکیلی را نمی‌توان از شغل وکالت معلق یا ممنوع نمود مگر به موجب حکم قطعی دادگاه انتظامی»
که موارد زیر را شامل می شود:
تعلیق وکیل تحت پیگرد انتظامی: فقط وزیر دادگستری یا رئیس هیئت مدیره کانون وکلا می‌توانند تعلیق موقت وکیل را از دادگاه انتظام وکلا درخواست نمایند، آن هم در صورتی که اشتغال وکیل مورد تعقیب را به کار وکالت مقتضی ندانند.
تعلیق وکیل تحت پیگرد کیفری: به موجب ماده ۸۷ آ.ا.ل.ق.ا.ک.و.د. :«در صورتی که نسبت به وکیلی به اتهام ارتکاب جنحه یا جنایت کیفرخواست صادر شود دادستان باید رونوشت آن را به کانون بفرستد و از طرف کانون به دادگاه انتظامی وکلا رجوع می‌شود و در صورتی که دادگاه دلایل را قوی تشخیص دهد حکم تعلیق موقت او را صادر میکند.»
شماره تماس وکیل پایه یک دادگستری در تهران
برای دریافت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک و متخصص در تهران میتوانید از شماره تماس های زیر استفاده کنید:
2 پاسخ
متشکر از وبسایت خوب گروه وکلای سنا بابت اشتراک گذاری محتوای مفید در حوزه های مربوط به وکالت و قانون
به روزرسانی مداوم شما باعث بهتر شدن فضای وب فارسی از اطلاعات مفید خواهد شد.
سلام سپاس از همراهی شما