از بین رفتن ازدواج موقت

در حقوق ایران دو نوع شکل ازدواج داریم یکی ازدواج دائم و دیگری ازدواج موقت.

• در این نوشته قصد بررسی ازدواج موقت را داریم که به چه مواردی منحل می شود؟
• آیا امکان دارد که در ازدواج موقت نکاح را فسخ کرد یا خیر؟

مواردی از این قبیل سوالات را پاسخ خواهیم داد و در نهایت تفاوت های ازدواج دائم با نکاح موقت را بررسی خواهیم کرد

ازدواج موقت

ازدواج موقت که در عرف به همان صیغه نیز معروف است یکی از دو شکل ازدواج است که در آن عقد ازدواج برای یک مدت محدود و معین، با مهریه ای معلوم، بین زن و مرد بسته می شود و پایان آن پس از انقضای مدت است که نکاح موقت خود به خود منقضی می شود.

تفاوت های ازدواج موقت با دائم

بین نکاح دائم و موقت تفاوت هایی وجود دارد که قصد بیان و بررسی آن ها داریم. مورد اول مدت زمان ازدواج موقت است که اولین و اساسی ترین تفاوت این نکاح با نکاح دائم است.

دومین مورد تعیین مهریه در ازدواج موقت است به این نحو که اگر در این نوع مهریه تعیین نشود؛ ازدواج به طور کلی باطل است بر خلاف نکاح دائم که اگر مهریه تعیین نشود؛ نکاح صحیح است و زن مستحق مهرالمثل است.

مورد سوم از تفاوت های میان نکاح دائم و موقت، نفقه در نکاح موقت است که در نکاح موقت شوهر الزامی به پرداخت نفقه ندارد مگر شرط مصرحی راجع به آن شده باشد.

تفاوت بعدی عنوان طلاق است که مختص نکاح دائم می باشد و در نکاح موقت طلاق نداریم همانطور که فسخ نکاح مختص نکاح دائم می باشد و در نکاح موقت جایگاهی ندارد، و صرفا در عقد موقت بذل مدت خواهیم داشت.

تفاوت دیگر عده زن در این نوع نکاح نیز متفاوت است که در نکاح موقت دو ظهر و در نکاح دایم سه ظهر می باشد و البته اگر زن به اقتضای سن عادت نبیند عده او ۴۵ روز است.

تفاوت بعدی ارث بری زوجین از یکدیگر است که در نکاح موقت زن از مرد و مرد از زن ارث نمی برد حتی اگر مابین خودشان این مسئله را شرط کنند و بر آن توافق کنند که پس از فوت از یکدیگر ارث ببرند.

فسخ و بر هم زدن یک طرفه نکاح

فسخ نکاح برهم زدن یک طرفه رابطه زوجیت است که در آن طرف دیگری حق برهم زدن را نخواهد داشت.

فسخ نکاح برخلاف طلاق تشریفات خاصی ندارد و ساده تر از آن انجام می پذیرد و بدون نیاز به گواهی عدم سازش می توان به زندگی مشترک خاتمه داد.

در اصل قانون برای جلوگیری از ضرر و زیانی که به زوج یا زوجه ناشی از عیوب طرف مقابل خواهد رسید، نهاد فسخ را در نظر گرفته است، فسخ نکاح به این معناست که در صورت وجود یک سری از مواردی که قانون به آن تصریح کرده، زن و مرد می توانند ازدواج را فسخ کنند.

که آن موارد به تفصیل بیان خواهد شد.

فسخ در عقد نکاح دائم یا موقت؟

عقد دائم به فسخ یا به طلاق و عقد موقت به بذل مدت یا پایان یافتن مدت زمان آن منحل خواهد شد. باید توجه شود که عقد موقت با فسخ نمی‌تواند منحل شود و فقط پایان یافتن آن با بذل مدت و اتمام خود به خودی صورت می‌پذیرد.

دومین مسئله این است که عقد دائم به جز طلاق با حق خیار فسخ نیز می‌تواند منحل شود و فسخ نکاح خاص عقد نکاح دائم می باشد و نکاح موقت را نیز در بر نمی گیرد.

موارد فسخ در قانون ایران

موارد فسخ نکاح که زن و مرد می توانند به آن استناد کنند و نکاح را فسخ کنند عبارتند از یک سری از عیوب مردانه و عیوب زنانه و در نهایت جنون که مابین این دو مشترک است، البته اگر شرطی در نکاح تصریح شده باشد و بعد از ازدواج آن شرط موجود نباشد و یا از بین رفته باشد، شخصی که آن شرط را گذاشته می تواند فسخ نکاح را از دادگاه بخواهد.

عیوبی که در قانون از نام برده شده که مرد با استناد به آن ها می تواند فسخ را بخواهد عبارتند از:

1. قرن (استخوانی در فرج زن که مانع مباشرت می گردد).
2. جزام (مرض خوره).
3. برص (نوعی بیماری پوستی که بر اثر آن لکه های بزرگ سفید یا سیاه در بدن پدید می آید).
4. افضا (یکی شدن مجرای بول و حیض).
5. زمین گیری.
6. نابینایی هر دو چشم. هر کدام از این موارد اگر در زن به وجود آید مرد حق فسخ نکاح را دارد.

مواردی که زن می تواند به استناد آن ها فسخ نکاح را از دادگاه بخواهد عبارتند از:

1. عنن (ناتوانی مرد در نعوظ)
2. خصا (عارضه ای مربوط به اخته شدن مرد)
3. مقطوع بودن آلت تناسلی. هر کدام از این ایرادات در مرد باشد زن حق فسخ نکاح را خواهد داشت.

موارد انحلال عقد موقت

موارد انحلال عقد موقت عبارتند از:

۱- بذل مدت، یکی از شرایط صحت عقد موقت آن است که باید مدت زمان عقد موقت به صورت دقیق تعیین شود در نتیجه اگر مرد باقیمانده مدت را ببخشد و یا به اصطلاح قانونی بذل کند نکاح موقت منحل می شود.

مورد بعدی طبق مقدمه ای که در مورد اول داشتیم، پایان یافتن مهلت است، یکی از تفاوت های نکاح دائم با موقت آن است که نکاح موقت محدود به یک ظرف زمانی است که اگر آن مدت پایان یابد عقد خود به خود به پایان می رسد.

مورد سوم فوت یکی از زوجین است که در این حالت تفاوتی میان نکاح دائم و موقت نمی باشد که در هر دو حالت نکاح منحل می شود.

نتیجه گیری

پس از مطالعه نوشته به این نتیجه رسیدیم که ازدواج موقت با دائم تفاوت های اصلی و بنیانی دارد و موارد انحلال و به هم خوردن این دو عقد از هم متفاوت است و نکته ای که باید در نظر گرفت این است که در ازدواج موقت طبق نص مواد قانون مدنی فسخ نکاح امکان پذیر نمی باشد و فسخ نکاح، مختص نکاح دائم می باشد.

سوالات متداول

دو تفاوت اصلی مابین ازدواج موقت و دائم را بیان کنید.

در ازدواج موقت نفقه و ارث نداریم بر خلاف ازدواج دائم که این دو رکن آن می باشد.

فسخ نکاح مختص کدام عقد است؟

فسخ نکاح مختص عقد نکاح دائم می باشد و در عقد موقت طلاق و فسخ نکاح نخواهیم داشت.

دو مورد از موارد انحلال عقد موقت را نام ببرید.

بذل مدت و فوت یکی از طرفین البته مورد دوم هم در نکاح دائم و هم در نکاح موقت وجود دارد.