در قانون مدنی اصطلاحا خیارات یا اختیارات فسخ قرارداد وجود دارد که می توان به استناد هریک از آنها قرارداد را فسخ کرد.
در قراردادهایی که لازم (یعنی قابل به هم زدن نیستند)هستند؛ تنها در موارد استثنایی می توان عقد را به هم زد، یکی از این موارد خیار رویت و تخلف از وصف است.
منظور از خیار رویت این است که اکر کسی، مالی را بخرد که قبلا آن را دیده است یا فقط اوصاف آن را شنیده است اگر بعدا معلوم شود که آن اوصاف را ندارد می تواند عقد را به هم بزند و یا فسخ کند.
خیار رویت و تخلف وصف چیست؟
خیار رویت و تخلف وصف همانطور که از نام آن پیداست؛ خیار تخلف از وصف برای موردی است که فرد، مالی را تنها به اعتبار رویت (مشاهده) سابق خریده است و حال که آن را گرفته متوجه می شود آن وصف یا اوصافی که دارد در آن نیست.
مثال برای خیار رویت
در مثال ساده فرض کنید شما قبلا لپ تاپ دوست خود را دیده اید؛ بعد از مدتی لپ تاپ او را به اعتبار همان مشاهده قبلی می خرید اما وقتی تحویل گرفتید متوجه می شوید که آن اوصاف قبلی را ندارد یا اصلا وصفی که فروشنده یا دوست شما آن را گفته در آن وجود ندارد؛ برای مثال گفته شده که ساخت کشور معتبری است اما مشخص می شود که ساخت چین است.
و یا اینکه قبلا لپ تاپ از سرعت عملکرد خاصی برخوردار بوده اما حالا از آن عملکرد خبری نیست در اینجا شما می توانید از خیار تخلف وصف یا رویت استفاده کنید و عقد را به هم بزنید و پول خود را پس بگیرید.
این مثال را در مورد هر چیزی می توان به کار برد مثل ماشین و…
خیار تخلف از وصف در چه معامله ای به وجود می آید؟
مورد معامله، مال مشخص و معینی است
گاهی شما در معامله، مال خاص و مشخصی را در نظر دارید و به عبارتی آن مال معین است؛ مثلا فلان ماشین با فلان مشخصات مورد معامله بوده و …
منظور این است که مال معینی باشد که بشود به آن اشاره کرد حال اگر این مال خریداری شده اوصاف قبلی را نداشته باشد یا اوصافی را که فروشنده گفته نداشته باشد می توان معامله را فسخ کرد.
مورد معامله، مال مشخصی نیست
مورد معامله مثل مورد بالا که مشخص و معین نیست و فرد فروشنده متعهد شده برای شما آن مورد را فراهم کند؛ مثلا شما برای یک مراسم ۲۰ کیسه برنج سفارش داده اید با فلان مشخصات مثلا برنج خارجی و… یا اینکه مصالحی سفارش داده اید برای ساختمان مثل سیمان با فلان مشخصات و حال فروشنده، مالی را تحویل میدهدکه آن مشخصات را ندارد.
در اینجا چون مورد معامله از ابتدا معین نبوده و به عبارتی کلی بوده، شما می توانید فرد را الزام کنید از همان جنسی که می خواهید بیاورد و به شما تسلیم کند و حق فسخ ندارید برخلاف جایی که مورد معامله، عین معین و مشخص بوده که حق فسخ داریم.
این مباحث از این قبیل، پیچیدگی های خاصی از نظر حقوقی دارد؛ لذا توصیه می شود اگر با مسئله ای در این رابطه مواجه شده اید موضوع خود را با وکلای و مشاوران گروه وکلای سنا در میان بگذارید تا شما را در این زمینه راهنمایی کنند.
تفاوت خیار تخلف وصف با خیار تخلف از شرط صفت چیست؟
در تخلف از شرط صفت ما از ابتدا صفتی را در قرار داد شرط می کنیم و اگر آن صفت را نداشته باشد حق فسخ داریم.
اما در تخلف از وصف ما چیزی را شرط نکرده ایم فقط با اوصافی که فروشنده گفته یا چیز هایی که قبلا شما دیده اید مطابقت ندارد.
برای مثال ما ماشینی را می خریم به شرط آن که مدل ۹۰ باشد؛ اما بعد متوجه می شویم که مال ۸۰ یا قبل ۹۰ است در اینجا ما خیار فسخ داریم به استناد تخلف از شرط صفت.
حال اگر همین فروشنده ماشین خاص، اوصافی را برای آن بگوید یا قبلا خودمان آن را دیده ایم ولی حالا آن اوصاف را ندارد می توانیم فسخ کنیم به استناد تخلف از وصف.
نکته ی مهم این است که هر دوی این موارد یک اثر دارند و آن به هم زدن عقد است.
خیار تخلف از وصف در ازدواج
اگر شخصی که از زنی خواستگاری می کند یا بر عکس یک زن در زمان نامزدی و یا آشنایی قبل از ازدواج، اوصافی را برای خود بیان کند که در واقع آن را ندارد این هم نوعی تخلف از شرط وصف است که جنبه فریب در ازدواج هم پیدا می کند.
برای مثال اگر مرد، خود را دارای تحصیلات عالیه نشان بدهد و یا تظاهر کند که دارای مال و مکنت است و فلان موقعیت اجتماعی را دارد و بعد ثابت شود که این موارد را دارا نیست؛ زن می تواند ازدواج را به هم بزند.
این مثالها می تواند موارد بسیاری داشته باشد برای این کار بهتر است با وکلای و مشاوران متخصص حوزه حقوق خانواده مشورت نمایید.
مشاوره حقوقی درباره خیار تخلف از وصف
در این باره که برای فسخ معامله باید به چه مقرراتی از خیارات استناد بشود بسیار حائز اهمیت است از نظر تقدیم دادخواست و نحوه طرح دعوا لذا توصیه ما این است که قبل از طرح دعوا اگر می خواهید قراردادی را به هم بزنید با وکلای مجرب این حوزه مشورت نمایید تا راهکار های لازم را در این باره برای شما بیان کنند.
همچنین می توانید پیگیری دعوا و اخذ وکالت و یا تنظیم دادخواست را از وکلای گروه وکلای سنا درخواست کنید. برای این کار با شماره تلفن های درج شده در سایت تماس بگیرید.
نتیجه گیری
خیار تخلف از وصف از سری خیاراتی است که برای فسخ عقد به کار می آید.
در عقود لازم و در موردی که مورد معامله عین معین است می توان به این خیار استناد کرد که گفتیم از شرایط آن این است که فرد طبق مشاهده قبلی یا گفته های فروشنده، مال را خریده و بعدا اوصافی مخالف با مشاهده قبلی وجود داشته باشد.
در بالا تفاوت این خیار با خیار تخلف از شرط صفت را نیز یادآور شدیم.
سوالات متداول
خیار تخلف از وصف چیست؟
خیار تخلف از وصف برای وقتی است که جنس خریداری شده اوصاف قبلی دیده شده را ندارد یا اوصاف مذکور در عقد را نداشته باشد.
آیا خیار تخلف از وصف در نکاح نیز وجود دارد؟
بله چنین امری نیز در نکاح وجود دارد که گاها ممکن است ناشی از فریب و تدلیس در نکاح نیز باشد. در بالا در این رابطه توضیح داده شد.
خیار رویت یا تخلف از وصف در چه معامله ای وجود دارد؟
در معامله ای که مال مورد نظر به صورت عین معین مشخص و معین شده است و به اصطلاح به صورت کلی نیست یعنی به این شکل نیست که یک مال خریداری شود که فروشنده بخواهد آن را تعیین کند مثل خرید ۱۰۰ کیسه برنج و…
