نحوه تقسیم ارث زمین کشاورزی

همه ی انسان ها از بدو تولد و ورود به جامعه از حقوق و اختیاراتی برخوردار بوده و در صورتی که این اختیارات مخالف قوانین و مقررات موجد حق نباشد، محترم و البته قانونی می باشد. یکی از اختیاراتی که اشخاص دارا می باشند و اصولا در روزهای پایانی عمر خود قصد دارند از آن استفاده بنمایند، وصیت نامه و تعیین سهم الارث هریک از ورثه می باشد. همانطورکه اشاره شد در صورتی که اختیارات مخالف قوانین نباشد.قانونی محسوب می شود، وصیت کردن و تعیین سهم الارث برای هریک از ورثه جدایی از اینکه عمل خلاف قانونی محسوب نمی شود بلکه در آیات و روایات مختلف، عمل به وصیت متوفی (شخص فوت شده) را واجب می دانند. اما به موجب قانون مدنی ما، این امر محدود شده است و قانونا متوفی می تواند نسبت به ثلث اموال خود وصیت نماید.

البته که وصیت نسبت به تمام اموال صحیح می باشد منتهی بیش از ثلث اموال منوط به موافقت وراث می باشد.

در این نوشتار قصد داریم به نحوه ی تقسیم ارث یک زمین کشاورزی و میزان مالیاتی که به آن تعلق می گیرد بپردازیم.

نحوه تقسیم ارث زمین کشاورزی

همانطور که اشاره شد؛ اشخاص می توانند نسبت به تمامی اموال خود وصیت نموده و سهم الارث هریک از ورثه را به نحوه دقیق مشخص نمایند.

اما در اغلب موارد، متوفی از خود وصیت، توصیه یا دستوری برای تقسیم، اداره و انتقال اموال خود پس از پایان حیات خود به جای نمی گذارد و در این خصوص می بایست مطابق با قانون مدنی و طبق قواعد و مقرراتی که بر ارث حاکم است عمل شود.

قانون مدنی و شرع در خصوص ارث و میزان انتقال اموال متوفی اقدام به یک طبقه بندی بر اساس میزان نزدیکی افراد به متوفی نموده است که به شرح زیر است:

طبقه اول: درجه اول؛ پدر و مادر و فرزندان درجه دوم؛ نوه ها و نتیجه ها

طبقه دوم: درجه اول؛ پدربزرگ مادربزرگ، برادر و خواهر متوفی درجه دوم؛فرزندان برادر و خواهر متوفی

طبقه سوم: درجه اول؛ عمه ها، عموها، دایی ها و خاله ها درجه دوم؛ فرزندان آنها

در این باره ذکر نکاتی ضروری محسوب می شود؛

• در صورت وجود درجه اول در هریک از طبقات مربوطه، مانع ارث بردن درجه دوم از آن طبقه خواهد شد.
• در طبقه بندی بیان شده اشاره به همسر متوفی نشده است و این امر به معنای عدم ارث بری نمی باشد.
• پدر و مادر متوفی در هر صورت از متوفی ارث می برند، منتهی میزان ارث بری آنها از متوفی در صورت وجود فرزند و همسر قابل تغییر می باشد.
• میزان ارث بری فرزندان درصورت اختلاف در جنسیت متفاوت از یکدیگر خواهد بود و فرزندان پسر دوبرابر فرزندان دختر از متوفی ارث می برند.

مالیات بر ارث زمین کشاورزی و نحوه محاسبه آن

کمتر چیزی را امروزه می توان در جامعه یافت، که مشمول پرداخت مالیات برای طرف یا طرفین مورد درخواست نباشد! این موضوع در ارث و تقسیم آن نیز صدق نموده و وراث مطابق با قوانین مالیاتی کشور موظف به پرداخت مالیات می باشند.

اما میزان پرداخت مالیات به طور کلی به عوامل مختلفی بستگی داشته و بر اساس آن مالیات تعیین می شود.

یکی از این عوامل نوع اموال متوفی می باشد.

بر اساس قانون مالیات های مستقیم همراه با اصلاحات اخیر؛ مالیات وسایل نقلیه موتوری هوایی، زمینی و دریایی ۲ درصد، حق ‌الامتیاز و سایر حقوق مالی ۱۰ درصد،املاک ۵/۷ درصد، سپرده بانکی، انواع اوراق بهادار و سود متعلق به آنها ۳ درصد، سهام غیر بورسی و سهم الشرکه ۶ درصد، سهام بورسی۷۵/۰ درصد می باشد.

اما موضوع دیگری که در پرداخت مالیات بر ارث تاثیر گذار خواهد بود، طبقه ی وراث می باشد. بنابر این اگر فرزندان متوفی وراث قانونی بحساب آیند و بخواهند مالیات پرداخت کنند مطابق با موارد فوق اعمال می شود ولی اگر فرضا برادران یا خواهران متوفی (طبقه دوم ارث) وراث قانونی محسوب شوند میزان این مالیات دوبرابر خواهد شد. و اگر عمو یا دایی متوفی (طبقه سوم ارث) تنها وراث قانونی متوفی باشند میزان این مالیات چهار برابر موارد فوق می باشد.

---

بیشتر بخوانید: وکیل زمین کشاورزی / وکیل امور اراضی وکیل ارث ومیراث

---

درجه مواردی وراث، مشمول معافیت از پرداخت مالیات بر ارث زمین کشاورزی می باشند

مطابق با قانون مالیات های مستقیم، در مواردی وراث متوفی از پرداخت مالیات بر ارث معاف می باشند مواردی از قبیل: 

• اموال شهدای انقلاب فقط نسبت به وراث طبقات اول و دوم.
• وسایل ضروری زندگی و لوازم خانگی متوفی.
• اموالی که برای وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و دستگاه‌هایی که بودجه آنها توسط دولت تامین می‌شود.
•  وجوه بازنشستگی، وظیفه و پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، بازخرید خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه‌های اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه یا بیمه‌گذار و یا کارفرما از قبیل انواع بیمه‌های عمر و زندگی، خسارت فوت، بیمه عمر.

طریقه اقدام گرفتن ارث زمین کشاورزی

در صورتی که بین وراث توافقی در خصوص تقسیم ماترک (سهم الارث) صورت نگرفته باشد و خواهان طرح دعوا در این خصوص باشند و یا منازعه و اختلافی وجود نداشته باشد بلکه خواهان تقسیم اموال متوفی باشند می بایست تشریفات و اقداماتی را متحمل شوند.

اولین اقدامی که در این باره باید صورت گیرد اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت می باشد. مبنا و مفهوم این گواهی به جهت تعیین دقیق وراث قانونی متوفی و اموال به جای مانده از او می باشد که می بایست از طریق شورای حل اختلاف و در محل سکونت متوفی صورت پذیرد.

برای درخواست انحصار وراثت هریک از وراث متوفی لازم است با تکمیل مدارک زیر جهت درخواست گواهی انحصار وراثت اقدام نماید:

• درخواست نامه کتبی مشتمل بر نام و مشخصات درخواست‌کننده و متوفی و ورثه وی و اقامتگاه آن‌ها و نسبت بین متوفی و وراث؛
• گواهی فوت متوفی صادره از اداره ثبت احوال محل اقامت دائمی متوفی؛
• گواهی مالیات وراثت از اداره امور اقتصادی و دارایی،
• فتوکپی کارت ملی و شناسنامه تمامی ورثه و متوفی؛
• استشهادیه ای که دلالت بر منحصر بودن وراث یا ورثه دارد؛
• تصویر عقدنامه همسر دائمی متوفی.

حال در صورتی که گواهی انحصار وراثت اخذ شود و در تقسیم اموال بین طرفین اختلافی محقق شود، هریک از ورثه می تواند با تقدیم دادخواستی تحت عنوان، تقسیم ترکه علیه همه ی وراث قانونی متوفی، خواستار تقسیم اموال متوفی طبق وصیت نامه درصورت وجود یا مطابق مقررات ارث بنمایند.

نمونه متن تقسیم نامه ارث

تقسیم کنندگان: (ورثه مرحوم …………..متوفی به تاریخ ……… ) به شرح زیر:

پدر

آقای …………………. نام پدر ……. و نام مادر …………. متولد …………. به شماره شناسنامه ……….. صادره از……………..

مادر

خانم …………………. نام پدر ……. و نام مادر …………. متولد ………….به شماره شناسنامه ……….. صادره از……………..

همسر

خانم …………………. نام پدر ……. و نام مادر …………. متولد  …………. به شماره شناسنامه ……….. صادره از……………..

دختر

خانم …………………. نام پدر ……. و نام مادر …………. متولد ………….به شماره شناسنامه ……….. صادره از……………..

پسر

آقای …………………. نام پدر ……. و نام مادر …………. متولد ………….به شماره شناسنامه ……….. صادره از………….

همه نامبردگان ساکنین شهر ….به نشانی…..

با التفات به گواهی حصر وراثت شماره …….. مورخ …..صادره از دادگاه حقوقی شعبه …..و برابر گواهینامه واریز مالیات بر ارث شماره  …مورخ ….. صادره از سرممیزی شماره …….اداره ارث و همگی کما فرض الله.

مورد تقسیم : ما ترک غیر منقول مرحوم مورث مرقوم به شرح زیر:

۱ – تمامت شش دانگ یک باب خانه مسکونی احداثی در شش دانگ یک قطعه زمین به مساحت………متر مربع دارای پلاک….. فرعی از اصلی مفروز و انتزاعی از پلاک…….. فرعی از اصلی نامبرده واقع در اراضی ……. بخش……. ثبتی تهران محدوده و مورد ثبت سند مالکیت شماره……. مورخ   /   /   صفحه …….جلد…….  به شماره چاپی ……صادره به نام مورث مرقوم به انضمام برق شماره پرونده  ……. و آب شماره اشتراک……. و گاز شهری شماره شناسایی……. منصوبه های در آن .

۲ – تمامت شش دانگ یک قطعه باغ به مساحت…….متر مربع دارای پلاک ……. فرعی از …..اصلی مفروز واقع در اراضی……بخش…..ثبتی تهران محدوده و مورد ثبت سند مالکیت شماره…….مورخ…….صفحه…….جلد…… به شماره چاپی ……صادره به نام خانم / آقای :……انتقالی مع الواسطه به مورث مزبور طبق سند شماره پرونده و با یک حلقه چاه عمیق آب حفر شده در آن .

۳ – تمامت شش دانگ دستگاه آپارتمان در طبقه………به مساحت ……..متر مربع دارای پلاک ……. فرعی از ……..اصلی مفروز و انتزاعی از پلاکفرعی از اصلی مذکور واقع در اراضی……. بخش……ثبتی تهران محدوده و مورد ثبت سند مالکیت شماره ……مورخ……جلد…….صفحه….. به شماره چاپی…… صادره به نام مورث فوق با قدر السهم از عرصه و سایر قسمت های مشاعی طبق قانون تملک آپارتمان ها و آیین نامه اجرایی آن با برق اختصاصی شماره پرونده …….و بقدر السهم لز برق مشترک شماره پرونده …….و از آب مشترک شماره اشتراک ….. و از گاز شهری شماره شناسایی …… و با شوفاژ روشن

قدر السهم ناشی از تقسیم:

۱ –  تمامت شش دانگ یک قطعه باغ ردیف (۲) مورد تقسیم عرصتاً و اعیاناً و با چاه عمیق آب حفرش شده در‌آن و برق منصوبه در آن و با جمیع توابع و لواحق شرعیه و عرفیه آن در سهم اختصاصی مشاعی و باالمناصفه آقای….(پدر ) و خانم ……(مادر ) مورث مزبور باازاء قدر السهم الارث قرار گرفته و می گیرد .

۲ – تمامت شش دانگ یک باب خانه مسکونی ردیف (یک) مورد تقسیم عرصتاً و اعیاناً با برق و آب و گاز و با جمیع توابع و لواحق شرعیه و عرفیه آن در سهم اختصاصی دختران موصوفه مورث مرقوم ( هر یک نسبت به یک دانگ و نیم مشاع ) ودر سهم اختصاصی بانو …………. همسر مرحوم مورث مزبور نسبت به مقدار یک دانگ و نیم مشاع به ازاء قدر السهم الارث قرار گرفته و می گیرد.

۳ – تمامت شش دانگ یک دستگاه آپارتمان ردیف (سه) مورد تقسیم با برق اختصاصی و بقدر السهم از برق و از آب و از گاز مشترک و با شوفاژ روشن و با قدر السهم از عرصه و سایر قسمت های مشاعی و مشترک طبق قانون تملک آپارتمان ها و آیین نامه اجرایی آن…. متساویاً (هر یک نسبت به مقدار یک دانگ و نیم مشاع ) در سهم اختصاصی پسران مورث مرقوم قرار گرفته و می گیرد.

نتیجه گیری

در پایان و با عنایت به موارد بیان شده؛ هر شخصی می تواند نسبت به کل اموال خود وصیت نماید ولی تا ثلث اجرا خواهد شد مگر اینکه ورثه نسبت به اجرای آن نسبت به تمام ترکه و اموال رضایت داشته باشند.

چنانچه وصیتی در خصوص اموال متوفی وجود نداشته باشد، می بایست مطابق با قواعد و احکام ارث تقسیم صورت بگیرد. منتهی تقسیم اموال بین وراث انجام نمی شود مگر پس از پرداخت مالیات و صدور گواهی انحصار وراثت

سوالات رایج

آیا عدم پرداخت مالیات بر ارث منجر به ایجاد جریمه برای وراث خواهد شد؟

در قانون قدیم وراث می بایست حداکثر تا شش ماه بعد از فوت متوفی، اظهارنامه مالیاتی خود را به اداره امور مالیاتی ذیربط ارائه می کردند در غیر اینصورت مشمول جریمه می شدند ولی در قانون جدید خبری از جریمه نیست.

آیا متوفی می تواند فرزندی را از ارث محروم کند؟

وصیت متوفی نسبت به ثلث اموال خود بدون محدودیت امکان پذیر است و نسبت به مازاد آن نیازمند رضایت وراث می باشد که در نتیجه محروم نمودن شخصی از ترکه امکان پذیر نخواهد بود.

اگر یکی از ورثه بدون رضایت وراث دیگر اموال متوفی را به فروش برساند وضعیت معامله و شخص چگونه است؟

معامله تا زمانی که همه ی ورثه آن را تائید کنند معتبر نمی باشد و شخصی که ملک را بدون رضایت فروخته است درصورت شکایت وراث، به مجازات انتقال مال غیر نیز محکوم می شود.