نحوه تعیین وجه التزام انواع گوناگونی دارد. در واقع وجه التزام مبلغ و جریمه ای است که در قرارداد درج می شود برای زمانی که یکی از طرفین از تعهد خود طفره برود و از انجام آن سرباز بزند. در واقع گاه در قرارداد پیش می آید که شما از انجام تعهدات توسط طرف مقابل مطمئن نیستید لذا شرط میکنید که در صورت خودداری فرد از انجام تعهدات یا خلف وعده کردن فرد فلان مبلغ را باید به طرف مقابل بپردازد این شرط را وجه التزام مینامند همچنین شرط کیفری هم به آن میگویند.
وجه التزام چیست؟
همانطور که اشاره شد وجه التزام مبلغی است که با توافق طرفین در قرارداد شرط می شود که در صورت خلف وعده، طرف مقابل از طرف شرط کننده این مبلغ قابل مطالبه باشد.
وجه التزام میتواند مبلغ زیاد یا کمی باشد و بسته به میزان آن دادگاه به همان میزان، حکم خواهد داد و قاضی حق دخل و تصرف در میزان آن را ندارد. برای مثال ملکی را خریده ای و شرط کرده اید که در ازای هر روز تاخیر روزانه ۲۰۰ هزار تومان یا هر مبلغی ضامن باشد که این امر وجه التزام خواهد بود.
نحوه تعیین وجه التزام
نحوه تعیین وجه التزام میتواند به اعتبار خود دارای انواعی باشد برای مثال شخص می تواند مبلغ مزبور را در جهت تاخیر در انجام تعهد قرار دهد و یا اینکه در جهت عدم انجام تعهد آن را قرار دهد.
- وجه التزام تاخیر در انجام تعهد: گاهی شرط می شود که در صورت هر روز یا هر هفته یا مثلا هر ماه تاخیر داشتن در انجام تعهد، شخص ضامن پرداخت فلان مبلغ خواهد بود. در اینجا نکته این است که اگر بعد از مدت مزبور تعهد انجام شود به میزان تاخیر انجام شده مبلغ قابل مطالبه خواهد بود.
- وجه التزام عدم انجام تعهد: گاهی وجه التزام به منظور تاخیر نیست و در قرارداد آمده است که درصورت انجام ندادن تعهد، فرد میتواند فلان مبلغ را مطالبه کند در این صورت برخلاف وجه التزام تاخیر، اگر تعهد انجام نشد میتواند مبلغ را مطالبه کند و اگر تعهد انجام شد نمیتواند مطالبه کند در هر حال هر دو مورد را یعنی هم وجه التزام و هم تعهد را نمیتواند با هم مطالبه کند در حالی که در مورد تاخیر فرد میتوانست هم وجه التزام تاخیر را مطالبه کند هم خواهان اجرای اصل تعهد باشد.
انواع مرتبط با وجه التزام
نحوه دیگر تعیین وجه التزام که مرتبط با آن است میتواند به صورت حداقل و حداکثر باشد.
- شرط تحدید مسئولیت
یکی از انواع تعیین وجه التزام به صورت محدود کردن میزان مسئولیت و میزان وجه التزام است به این صورت که طلبکار نتواند بیشتر از میزانی که پیش بینی شده است مبلغی مطالبه کند؛ مانند این که یک حداکثر تعیین میکنند مثلا درج میکنند تا ۱۰ میلیون تومان؛ حال با این شرط حتی اگر خسارت بیشتری وارد شود به فرد بیشتر از ۱۰ میلیون تومان قابل مطالبه نیست. اما اگر خسارت واقعی کمتر از این مبلغ باشد همان مبلغ کمتر پرداخت می شود.
این امر که تحدید مسئولیت است این فرق را با وجه التزام دارد که در مورد وجه التزام نیازی به اثبات خسارت نیست تا قابل مطالبه باشد اما در این مورد نیاز است که خسارت وارد شده در دادگاه اثبات شود. مورد دیگر این که در وجه التزام مبلغ مقطوع است.
- شرط حداقل مسئولیت
در این مورد در قرارداد مبلغی حداقلی شرط می شود به این معنا که اگر خسارت کمتر باشد همان مبلغ حداقلی مورد حکم قرار میگیرد و اگر خسارت بیشتر از آن مبلغ باشد خسارت واقعی که بیشتر است مورد حکم قرار میگیرد. برای مثال اگر شرط حداقل مسئولیت شود به میزان حداقل ۱۰ میلیون تومان و خسارت وارد آمده ۴ میلیون باشد همان ۱۰ میلیون قابل مطالبه است و اگر خسارت بیشتر باشد خسارت بیشتر مورد حکم قرار میگیرد برخلاف مورد بالا.
هر یک از موارد وجه التزام که مبلغ مقطوع است و شرط های گفته شده دیگر هر کدام آثار خاص خود را دارند. توصیه ما این است که در زمان انعقاد قرارداد با اخذ مشاوره از مشاور قرارداد ها و وکیل متخصص بنیاد حقوقی سنا با توجه به نوع قرارداد ابزار متناسب با آن را درج کنید. مشورت کردن با فرد آشنا به امور قراردادی هزینه های آینده و اختلافات آینده را به حداقل می رساند و باعث می شود حقوق افراد در قرارداد بهتر تضمین شود.
مشاوره حقوقی راجع به نحوه تعیین وجه التزام
نحوه تعیین وجه التزام در موارد بالا به صورت مختصر نام برده شد هر یک از این موارد آثار و احکام خود را دارند که با توجه به نوع قرارداد بسته شده و نحوه اقدام دلخواه طرفین میتوان آنها را در قرارداد درج کرد. توصیه ما همانطور که گفته شد مشورت کردن با وکیل متخصص در این حوزه است تا اختلافات آینده و هزینه طرح دعوا و موارد دیگر به حداقل برسد. گروه وکلای سنا با برخورداری از مشاوره در لحظه و وکلا و مشاوران مرتبط با حوزه های گوناگون حقوقی میتواند در پرونده ها و مسائل حقوقی شما را یاری کنند تا به بهترین وجه حقوق شما در قرارداد تضمین شود و با ابهام و اجمال قرارداد و عدم ضمانت اجرای کافی با خلل مواجه نشود.
نتیجه گیری
نحوه تعیین وجه التزام هم میتواند راجع به تاخیر در انجام تعهدات باشد و هم راجع به انجام ندادن تعهدات باشد که در بالا به این امر اشاره شد. همچنین در قرارداد میتوان از شرط تحدید مسئولیت و شرط حداقل مسئولیت که شبیه به وجه التزام هستند استفاده کرد. تفاوت آن ها این است که وقتی وجه التزام درج شود لازم نیست طلبکار اثبات کند که خسارتی وارد شده است اما در شرط های مزبور لازم است که خسارت اثبات بشود.
سوالات متداول
تعریف وجه التزام به زبان ساده چیست؟
موردی که در قرارداد می آید و پیش بینی می شود که در صورت انجام ندادن تعهد چه مبلغی باید به طرف مقابل پرداخت شود.
نحوه تعیین وجه التزام چگونه است؟
در بالا به حالت تعیین وجه التزام در صورت تاخیر در انجام تعهد و در صورت انجام ندادن تعهد اشاره کردیم.
تفاوت وجه التزام با شرط حداقل و تحدید مسئولیت چیست؟
وجه التزام نوعی مبلغ مقطوع است اما شروط مزبور مقطوع نیستند همچنین در زمینه نیاز به اثبات و یا عدم اثبات با هم تفاوت دارند.