ممکن است در عقد نکاح، مهریه تعیین نشود و یا به هر دلیلی مهریه تعیین شده مورد قبول قانون واقع نگردد، در این حالت برای حمایت از زوجه قانون عنوانی را قرار داده است تا در صورت نیاز، تحت آن عنوان بتوان مبلغی را به زوجه تقدیم کرد که به آن مهرالمثل می گویند.
در این نوشته قصد داریم راجع به مهرالمثل و موارد تعیین آن سخن بگوییم.
مهرالمثل چیست؟
هرگاه نکاح، بدون تعیین مهریه باشد و مباشرت مابین زوجین رخ داده باشد، زن مستحق مهرالمثل می شود.
باید دانست که عقد نکاح بدون تعیین مهریه نیز اساسا صحیح است می توان تعیین مهریه را به بعد از عقد موکول کرد، هرگاه قبل از نکاح مهریه تعیین شود به آن مهرالمسمی (به معنای مهریه ای که تعیین شده است) می گویند.
اگر پس از عقد نیز تعیین شود همان نام را دارد، البته مواردی نیز وجود دارد که ممکن است مهرالمسمی ملاک کار قرار نگیرد و از آنجایی که زن مستحق مهر است باید مهریه ای در شان و جایگاه وی به او پرداخت شود که به چنین مهریه ای مهرالمثل می گویند.
مهرالمثل و مهرالمتعه
مهرالمثل با مهرالمتعه متفاوت است مهرالمثل در زمانی رخ می دهد که مابین زن و مرد مباشرت رخ داده باشد و در تعیین آن وضعیت زن مورد بررسی قرار می گیرد و به وضع مالی مرد توجهی نخواهد شد.
بر خلاف مهرالمتعه که اساس تعیین آن، وضعیت مالی مرد است و این حالت وضعیت و شان اجتماعی زن مورد بررسی قرار نمی گیرد، بلکه وضعیت مرد از نظر غنا و فقر در تعیین مهرالمتعه لحاظ خواهد شد.
پس اگر مرد وضع مالی خوبی داشته باشد مبلغ ارزشمندی به زن تعلق می گیرد و اگر مرد مستمند باشد طبیعتا در وسع وی مهرالمتعه را تعیین خواهند کرد.
موارد تعیین مهرالمثل
موارد تعیین مهرالمثل عبارتند از:
- در صورتی که زن و مرد اقدام به تعیین مهریه نکرده باشند و قبل از تعیین مهریه، بین ایشان مباشرت رخ داده باشد، که در جنین حالتی ، زن مستحق مهرالمثل است.
- در صورتی که عقد نکاح مابین زن و مرد باطل بوده است و به نحو صحیح منعقد نشده باشد و مباشرت نیز رخ داده و زن از بطلان نکاح آگاه نبوده باشد وی مستحق مهرالمثل است.
- حالت بعد در جایی که بر مقدار مهریه مابین زوجین اختلاف باشد که در این حالت مهرالمثل تحقق می یابد.
- اگر مابین زوجین شرط عدم مهریه شده باشد و مباشرت نیز رخ دهد، زوجه مستحق مهرالمثل می شود.
- اگر مهریه ای که تعیین شده است مجهول باشد و یا مال متعلق دیگری باشد که وی رضایت ندهد که مالش مهریه زوجه شود در این حال نیز زن مستحق مهرالمثل می باشد.
چگونگی تعیین مهرالمثل
برای تعیین مقدار مهرالمثل کارشناس مربوط حال زن از حیث شرافت، خانوادگی و سایر صفات و وضعیت و همچنین این موارد را مورد نظر قرار می دهد که زن چه مدرک تحصیلی دار، جایگاه اجتماعی وی چیست، سایر خویشاوندان و دوستان وی چه کسانی هستند و معمولا چه مهریه ای برای ایشان تعیین شده است.
باید دانست که مهرالمثل به جای آنکه جنبه قراردادی داشته باشد بیشتر جنبه عرفی و اجتماعی خواهد داشت.
نتیجه گیری
هرگاه در عقد نکاح مهریه تعیین شود به آن نوع مهریه که معمول جامعه نیز می باشد مهرالمسمی می گویند.
در مقابل این چنین مهریه ای مهرالمثل وجود دارد، مهرالمثل یک جنبه حمایتی داشته و در مواردی که بیان آن به تفصیل آمد.
برای مثال در صورت بطلان نکاح یا مستحق اللغیر در آمدن مهریه تعیین شده زن مستحق مهرالمثل می گردد که تعیین آن تحت نظر کارشناس با بررسی شرایط زوجه است و توانمندی زوج در نظر گرفته نخواهد شد.
سوالات متداول
مهرالمثل چیست؟
هرگاه مهریه تعیین نشده باشد و یا تعیین شده و مورد قبول نباشد و مباشرت نیز رخ داده باشد، زن مستحق مبلغی است که تحت عنوان مهرالمثل به او داده می شود.
مهرالمتعه چیست؟
هرگاه مهریه تعیین نشده باشد پس از نکاح و مرد نیز نزدیکی نکرده باشد و قصد جدایی داشته باشد زن مستحق مهرالمتعه است.
مهرالمتعه با توجه به چه ملاک هایی تعیین می شود؟
مهرالمتعه بر خلاف مهرالمثل که با در نظر گرفتن وضعیت زن تعیین می شود، با در نظر گرفتن اوضاع مالی مرد تعیین می شود.
